پیدا شدن اسناد جدیدی از اثر گم شده بدیع الزمان فروزانفر
مدیرعامل «خانه دانش و فرهنگ زریاب» می گوید: اسناد جدیدی از بایگانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به دست آمده است که نشان میدهد 73 سال قبل، مقالات شمس تبریزی در 800 صفحه توسط بدیع الزمان فروزانفر تصحیح و تدوین شده و به وزارت فرهنگ وقت تحویل داده شده است.
به گزارش عطر و تن به نقل از ایسنا، اسنادی توسط پژوهشگرانِ سازمان مردم نهاد «خانه دانش و فرهنگ زریاب» از بایگانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به دست آمده است که نشان میدهد ۷۳ سال قبل، مقالات شمس تبریزی در ۸۰۰ صفحه توسط بدیع الزمان فروزانفر تصحیح و تدوین شده و به وزارت فرهنگ تحویل داده شده است. قبل تر نیز در سالگرد درگذشت استاد فروزانفر اخباری از طرف همین موسسه در خصوص اقدام او به تصحیح مقالات شمس تبریزی انتشار یافته بود.
حسین حسن زاده، مدیرعامل «خانه دانش و فرهنگ زریاب» در گفت وگویی درباره جزییات این اسناد گفته است. متن مصاحبه درپی می آید:
آقای حسن زاده در «خانه دانش و فرهنگ زریاب» چه کارهایی صورت می گیرد؟
این موسسه، سازمان مردم نهادی است که در زمینه های علمی و فرهنگی با محوریت کتاب و همایش های فرهنگی فعالیت می کند. خانه دانش و فرهنگ زریاب از سال ۱۳۹۲ در شهر خوی تأسیس شده و بخش مهمی از کارهای خودرا بر پژوهش های اسنادی و تولید محتوا پیرامون شمس تبریزی متمرکز کرده است که همچون آنها می توانیم به چاپ کتاب شرح مقالات شمس تبریزی با عنوان «حجره خورشید» و مقالاتی پیرامون «آرامگاه شمس در خوی» اشاره نماییم.
اسناد در رابطه با نقش بدیع الزمان فروزانفر در تصحیح مقالات شمس که موسسه شما پیگیرش است، در وضعیت فعلی چه اهمیتی برای جامعه علمی و ادبی ما دارد؟
اهمیت این اسناد از آن جهت است که برای اولین بار در مورد قدیمی ترین نسخه تصحیح شده از مقالات شمس ازطریق یک استاد کاربلد، اطلاعات دست اولی ارائه می کند. قبل از این تصور می شد، استاد فروزانفر با وجود دسترسی به نسخه های مقالات شمس تبریزی بهر دلیلی نسبت به تصحیح آن اقدام خاصی به عمل نیاورده و تنها مستند موجود، مربوط به دست نوشته ای از رونویسی ایشان از یکی از نسخ موجود بود. پیدا شدن این مجموعه اسناد نشان میدهد که استاد فروزانفر نه فقط نسبت به عقد قرارداد تصحیح و تدوین اقدام نموده اند بلکه نسخه کامل تصحیح شده مقالات شمس را در ۸۰۰ صفحه دست نویس به وزارت فرهنگ تحویل داده اند. جایگاه ادبی استاد فروزانفر در نزد مولوی پژوهان و شمس شناسان داخلی و خارجی، آنها را مشتاق دیدن این نسخه منحصربه فرد کرده است.
درباره جزییات این اسناد چه مطالب جدیدی دارید؟
این اسناد نشان می دهند که فروزانفر ضمن آگاهی دقیق از اهمیت این اثر نسبت به تصحیح و تدوین آن نیز اهتمام داشته است. جزییات اسناد موید آنست که قرارداد تصحیح و تدوین مقالات شمس در تاریخ ۲۴/۹/ ۱۳۲۶منعقد شده و در تاریخ ۱/۱۲/ ۱۳۲۸ استاد فروزانفر به تعهدات خود در تحویل نسخه کامل مقالات شمس با رجوع به تمام نسخ معتبر عمل کرده و به همین خاطر نیز دستور پرداخت مبالغ منعقده در قرارداد صادر شده است. استناد این مطلب به نامه ای است که از جانب اداره کل نگارش وزارت فرهنگ به حسابداری وزارتخانه مربوطه در خصوص تایید تحویل کتاب و صدور مجوز پرداخت قسط آخر قرارداد ارسال شده است. ارتقای سطح امضاکنندگان قرارداد به سطح وزیر و اختصاص مبلغی معادل ۱۰۰ هزار ریال که در زمان خود مبلغ قابل توجهی محسوب می شد، نشان دهنده اهمیت کار و فاخر بودن اثر است. پیش بینی تدوین اثر در ۸۰۰ صفحه نیز برای کتابی همچون مقالات شمس موضوع درخور توجهی شمرده می شود.
پس با این حساب باید نسخه ای از این کتاب موجود باشد؟
همچنین است. با پیدا شدن این اسناد در مورد تلاش علمی استاد فروزانفر برای تصحیح و تدوین مقالات شمس تبریزی تردیدی باقی نمی ماند. بدین سبب باید اهل علم در آرشیوهای وزارت فرهنگ (آموزش وپرورش فعلی یا وزارت ارشاد)، دانشگاه تهران، مجلس سنا و یا هر جای دیگری که احتمال نگهداری این نسخه می رود به دنبال یافتن نسخه تصحیح شده از طرف ایشان باشند. بررسی مطالب درج شده در حاشیه این اسناد نشان میدهد که سال ها پس از این ماجرا فرد یا افراد دیگری نیز در جست وجوی این اثر باارزش بوده اند. سوال بسیار مهمی که پس از پیدا شدن این اسناد پیش می آید این است که چرا با وجود تاکید بر چاپ اثر در متن قرارداد و فاصله بیست و یک ساله اتمام کتاب تا درگذشت مصحح، این اثر به مرحله چاپ نرسیده است. باتوجه به اینکه مالکیت معنوی کتاب متعلق به وزارت فرهنگ بوده پاسخ این سوال را باید در بایگانی این وزارتخانه جست وجو کرد.
در متن اصلی این قرارداد به چه نکاتی اشاره شده و چه افرادی آنرا امضا کرده اند؟
در مفاد این قرارداد فروزانفر متعهد شده است «مقالات شمس را با نسخه های معتبر مقابله نموده و با افزودن شرح حال، تعلیقات، لیست اعلام و اماکن و توضیحات جامع دیگر در ۸۰۰ صفحه به اداره کل نگارش تحویل دهد بطوریکه برای اهل ادب، خاصه دانشجویان دانشسرای عالی، قابل استفاده باشد». در ماده دوم این قرارداد «مراقبت بر صحت و نفاست چاپ» نیز به استاد فروزانفر سپرده شده است. این قرارداد علاوه بر خود فروزانفر به امضای رییس اداره کل نگارش و هنرهای زیبا، رییس اداره حسابداری و فردی از جانب وزیر فرهنگ وقت- دکتر عیسی صدیق- نیز رسیده است.
ظاهراً این مجموعه اسناد به برخی مسائل جنبی نیز اشاره داشته اند. همچون نکات مهم آنها چیست؟
این اسناد نشان می دهند که پیشنهاد تصحیح و تدوین مقالات به استاد فروزانفر باتوجه به سوابق مطالعاتی ایشان از جانب وزارت فرهنگ مطرح گردیده است که مکاتبات گوناگون بین مدیران وزارتخانه در این مجموعه اسناد به چشم می خورد. در یکی از این اسناد، فروزانفر در نامه ای به تاریخ ۲۹/۱/۱۳۲۶ اعلام می کند که به همت وزارت فرهنگ و به وساطت ایشان در سال ۱۳۱۵عکس برداری از نسخ موجود مقالات شمس در قونیه انجام شده و ضمن یادآوری اهمیت این کتاب، لزوم تکمیل تصحیح و چاپ آن نیز را به اطلاع وزیر فرهنگ می رساند.
دریافت تجربی شما دراین زمینه چه بوده است؟
بنظر می رسد آرشیوهای اسنادی داخل و خارج از کشور خصوصاً کتابخانه ملی از ظرفیت های نهفته بسیار زیادی برای دستیابی به حقایق تاریخی برخوردار می باشند که پیدا شدن اسناد مربوط به نقش استاد فروزانفر در تصحیح مقالات شمس تبریزی یکی از این موارد است. جا دارد پژوهشگران توجه بیشتری به این مراکز اطلاعاتی نشان دهند. بصورت اختصاصی در مورد این مجموعه اسناد، «دبیرخانه همایش بین المللی بزرگداشت بدیع الزمان فروزانفر» در خراسان جنوبی می تواند نقش مؤثری در پیگیری جست وجوی این اثر داشته باشد. ما نیز آمادگی خودرا برای مشارکت در این پویش جمعی اعلام می نماییم. در اینجا لازم است از همکاری و پیگیری جناب آقای دکتر پاشازاده، ربیس اسناد و کتابخانه ملی شعبه تبریز برای در دسترس قرار دادن این اسناد سپاسگزاری نماییم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب