گفت وگو با فرخنده آقایی در تولد ۶۳ سالگی
هنوز ناگفته ها درباره زنان زیاد است
عطر و تن: فرخنده آقایی معتقد می باشد هنوز ناگفته های زیادی درباره مسائل و مشكلات زنان وجود دارد و هنوز هم می شود بر روی مسائل زنان در داستان كار كرد و راه درازی در پیش است.
فرخنده آقایی متولد ۲۱ بهمن سال ۱۳۳۵ است كه این روزها شصت و سه ساله شد. او نویسنده كتاب هایی چون «جنسیت گمشده»، «راز كوچك»، «از شیطان آموخت و سوزاند»، «یك زن، یك عشق» است و عنوان برگزیده دوره هفتم جایزه منتقدان و نویسندگان مطبوعاتی را هم در كارنامه خود دارد.
گفت وگوی ایسنا با این نویسنده به مناسبت سالروز تولدش به دنبال می آید:
برای یك نویسنده حرفه ای ضعف است كه با این رودخانه همراه شود
پس از سال ها فعالیت در عرصه ادبیات، این روزها حال خودتان و حس تان در نوشتن چطور است؟
جامعه ایران همیشه یك جامعه پرشتاب و پرماجرا بوده است و شرایط امروز جدا از شرایط قبل نیست. همیشه سرعت وقایع و اتفاقات خیلی زیاد بوده است اما بتازگی چند حادثه پشت سر هم حالتی از بحران روانی را در جامعه به وجود آورده است كه امیدوارم به آرامش منتهی شود.
نظرتان راجع به وضعیت آثار داستانی تولیدشده در سال های اخیر چیست؟ و این روزها داستان چقدر توانسته آینه شرایط اجتماعی و در كنار مردم باشد؟
وقتی از داستان صحبت می نماییم، به این كه داستان باید با تعاریف كلاسیك آن جور باشد برمی گردد پس طبعا زمان می برد تا حوادث و اتفاقات در ذهن نویسنده جا بیفتد و شكل بگیرد. طول می كشد تا نویسنده روابط را پیدا كند و بتواند حال و هوای جامعه را به داستان منتقل كند اما فضای مجازی به صورتی آن روزمرگی و پیگیری ماجرا و حوادث را برعهده دارد و آن تب و تاب اتفاقات را در خود نشان میدهد.
اگر از نویسنده بعنوان یك نویسنده حرفه ای انتظار داریم، طبعا نمی توانیم بخواهیم كه بتواند به سرعت از مسائل روز داستان بنویسد، چون همه ابعاد موضوع برای ما روشن نیست. هر نویسنده ای باید آغاز به تحقیق كند، روابط را پیدا و تجزیه و تحلیل كند وگرنه كار عجولانه ای خواهد شد. می بینیم كه ابعاد برخی از وقایع بعدها مشخص می شود و این كار برای یك نویسنده حرفه ای زمان می برد.
این كه می گویید فضای مجازی روزمرگی و پیگیری ماجرا و حوادث را برعهده دارد، آیا به معنای این است كه فضای مجازی دارد جای ادبیات را می گیرد؟
فضای مجازی خودرا با رودخانه ای كه پر از حوادث روزمره و حوادث جاری است هماهنگ می كند و تبعا آن چه فضای مجازی در اختیار خواننده قرار می دهد، اول اطلاع رسانی و دوم دیدن حاشیه ها و ابعاد موضوع است. اما به نظر من این، همه مطلب نیست و ممكنست اظهارنظر یا قضاوتی كه اتفاق می افتد شتاب زده باشد. وقتی ما وارد حیطه قضاوت می شویم باید بتوانیم همه جوانب را ببینیم وگرنه اطلاع رسانی ای كه در فضای مجازی رخ می دهد ممكنست یك بعدی باشد.
اگر بخواهیم از منظر لطمه شناسی نیز دراین زمینه به فضای مجازی و اطلاع رسانی بنگریم، حُسن آن بر این است كه سرعت عمل دارد اما لطمه آن بر این است كه همه ماجرا گفته نمی گردد و گاهی قسمتی از این كوه یخ پنهان می ماند كه این برای من كافی نیست. من فكر می كنم كه باید مطالب را عمیق تر دید و در هیجانی كه همراه با آن شتاب به مخاطب دست می دهد دقت شود. البته همه حق دارند كه اظهارنظر و صحبت كنند اما برای یك نویسنده حرفه ای نقطه ضعف است كه بخواهد با این رودخانه و با این شتاب و به این شكل همراه شود.
بیان مسائل زنان، آینه ای برای كل جامعه است
در آثارتان همیشه نسبت به مسائل و مشكلات زنان دغدغه مندید، این دغدغه از كجا نشات می گیرد؟
بله، من برای زن ها می نویسم؛ به لحاظ این كه به نظر من هنوز ناگفته های زیادی راجع به مسائل و مشكلات خانم ها هست و هنوز این مسائل قابل ذكر است و می شود كه دیده شود. فكر می كنم اگر ما به این مسائل بپردازیم، كمك می نماییم به این كه بخش بیشتری از جامعه و نه فقط خانم ها مورد توجه قرار بگیرند. بنظر می رسد كه در این داستان ها فقط راجع به مسائل و مشكلات خانم ها در جامعه گفته می شود اما بیان این مسائل، آینه ای برای كل جامعه است.
و این كه فقط مسائل و مشكلات بیرونی نیست، بخش درونی هم هست؛ واكاوی یك زن، خواسته هایش و نگرش او نسبت به زندگی و این كه چگونه با مسائل و مشكلاتش برخورد می كند كه خوب و بد آن هم مهم نیست. ما باید مسیر را در جهت توسعه ببینیم، یك زن باید بتواند مسائل را بازتر و گسترده تر و در همه ابعاد ببیند خصوصاً كه از جهت فردی و شخصی بیرون رود و بتواند مسائل را عمیق تر ببیند و جهان بینی بهتر و وسیع تری داشته باشد.
راه درازی در پیش است
به نظر شما به سیمای زن در دیگر آثار داستانی تا چه اندازه پرداخته شده و چطور تصویر شده است؟
آخرین كتابی كه خواندم كتاب «گیاه خوار» است كه توسط نویسنده زن اهل كره جنوبی نوشته شده است. برای خودم این كه ببینم یك نویسنده زن كه برای زنان می نویسد چطور می بیند جالب است. باید بگویم كه داستان امروز نسبت به ۵۰ سال پیش خیلی متفاوت می باشد. این كه ببینم نویسنده چطور به شخصیت آن داستان نزدیك شده است؛ آن زن چطور می اندیشد، عمل می كند و دیگران با وی در چه كنش و واكنشی هستند، همین ها برای من آموزنده است.
هنوز هم پس از این كه ۲۰۰ سال از تولد داستان مكتوب با تعریف كلاسیك آن در جهان می گذرد، وجوه جدیدی از شخصیت پردازی را می توانیم ببینیم، در واقع می شود اظهار داشت كه هنوز هم جای كار هست و می شود بر روی مسائل زنان در داستان كار كرد. اما چون همه كارهای ایرانی را نخوانده ام نمی توانم درباره آنها قضاوت كنم اما راه درازی در پیش است و جا برای كار دارد.
به كتابخانه ها برگردیم
آیا وضعیت نشر و كتاب موجب این شده است كه دل سرد شوید؟
بدون این كه بخواهم نقدی به بازار نشر فعلی داشته باشم، می توانم بگویم كه ما باید روش های مان را تغییر بدهیم و به این فكر نماییم كه ما چه كار می توانیم بكنیم. صنعت نشر راه خودش را می رود و نظر ما تاثیری در آن نخواهد داشت اما این كه ما چه می توانیم بكنیم، باید روش های خودمان را پیدا نماییم یعنی به شرایطی كه هم كم هزینه است و هم امكان پذیر برگردیم. امكان بهتری كه بیشتر همگام با تمدن است، این كه ما به كتابخانه ها برگردیم و اگر كتاب گران است و یا این كه نگهداری آن در خانه های كوچك دشوار است یا ترجمه برخی كتاب ها خوب نیست، می توان با مراجعه به كتابخانه ها این كار را آسان كرد كه برای محیط زیست هم مفیدست.
من همین كار را می كنم، عضو كتابخانه حسینیه ارشاد هستم كه كتاب های بسیار عالی ای دارد.
از تاثیر تولستوی تا نویسنده گمنام كره جنوبی
از میان داستان نویسان كدام یك بیشتر در شما اثرگذار بوده است؟
نمی توانم از نویسنده خاصی نام ببرم چون در دوره های مختلف نویسندگان مختلفی بوده اند، اما من داستان نویسی را با خواندن آثار تولستوی، فاكنر، داستایفسكی، ماركز و... شروع كردم. حتی همانطور كه گفتم یك نویسنده گمنام كره جنوبی ممكنست مرا تحت تاثیر قرار دهد.
آیا داستانی بوده كه آنرا ناتمام رها كرده باشید؟
بله، متاسفانه داستان های زیادی بوده است كه نیمه كاره نوشتم و ادامه پیدا نكردند.
آرزوی تان در ۶۳سالگی چیست؟
آرزوی آرامش، صلح، دوستی و محبت دارم كه در روزگار فعلی بهترین است.
منبع: عطر و تن
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب