خداحافظ پدرخوانده!
به گزارش عطر و تن، کتاب «خداحافظ پدرخوانده: درنگی بر شش رمان جهانی و نگاهی به داستان نویسی ایرانی» نوشته علی اصغر شیرزادی منتشر گردید.
به گزارش عطر و تن به نقل از ایسنا، «خداحافظ پدرخوانده»، گزیده ای است از مهم ترین تحلیل های مطبوعاتی علی اصغر شیرزادی، داستان نویس و روزنامه نگار پیشکسوت، درباره ی ادبیات ایران و جهان. این نوشته ها در دو بخش گرد آمده اند.
بخش اول شامل درنگی بر شش رمان جهانی است که با این مطالب همراه است: «بترسید تا رفیق استالین نترسد» («بچه های آربات»: پوست انداختن آناتولی ریباکف با نوگرایی سنجیده در سنت رمان نویسی روسی)، «رمز بزرگ؛ پوشیده در دایره رمزهای کوچک»(ژرف اندیشی فلسفی- روان شناختی فریدریش دورنمات در رمان جنایی، پلیسی «قاضی و جلادش»)، «دلقک ها در سرزمین فساد و مترسک های وحشت» (شورش ماندگار پسامدرنیستی هرتا مولر مقابل توتالیتاریسم کمونیستی در «سرزمین گوجه های سبز»)، «شب؛ بهترین تکیه روز» (درخشش خلاقیت کازوئو ایشی گورو در بازآفرینی ذهن و زبان یک «نوکر» نمونه انگلیسی در «بازمانده روز»)، «دشوار و پیچیده، مثل زندگی» («جاده فلاندر»: اینجا مضحکه شوم و مبهم معناباختگی جنگ و زندگی، چون کلافی برهم پیچیده در تخیل مشترک و فعال کلود سیمون و خواننده تیزهوش عینیت می یابد و گشوده می شود.)، «در سلسله مراتب ترس» («عصر قهرمان»، اولین رمان ماریو بارگاس یوسا، راه دشوار او را به سمت جهان گشود).
بخش دوم نیز ن به داستان نویسی ایران اختصاص دارد که این یادداشت ها در آن درج شده است: «بنویس تا زنده بمانی» (کشف معنا و بازآفرینی زندگی در داستان نویسی ایرانی)، «میان مایگان دوان دوان می آیند...» (اشاراتی بر پیوند «میان بارگی» و «ابتذال» در میدان ادبیات داستانی)، «نرم و بی شتاب می دود، در روشنا تاریکی های جهان» (تأملی بر «نون نوشتن» محمود دولت آبادی)، «شوشر لایتناهی مقابل خود» (یعقوب یادعلی، نویسنده ای قراریافته در بی قراری)، «خدا کند قدر خودش را بداند!» (محمدعلی علومی، نویسنده ای شاعر و داستان سرا)، «داستان جست وجوگران حقیقت و حکایت مقلدان و شعبده بازان» (حاشیه ای بر لطمه شناسی داستان نویسی در ایران)، و «خداحافظ پدرخوانده» (جلال آل احمد؛ نویسنده ای که «داستان» نمی نوشت).
شیرزادی درباره ی مرحوم «یعقوب یادعلی» نوشته است: یادعلی، نه زیبا می نویسد و نه دلپذیر یا بطورمثال تکان دهنده. نه، او شاید بی هیچ قصد و عمد یا تلقی از پیش تعیین شده، چنان نمی نویسند که شما را با اکتشافات بی بدیلش خیره کند یا در موجی پایین تر، تارهای حساس انگاره های تازک ذهنی زیباشناخی تان را به رعشه درآورد. یادعلی نه نویسنده ای است ناگهانی و ماجراجو و نه -دور از جانش!- ارقه ای شعبده باز تا بخواهد فیل هوا کند یا هزار کبوتر بدبخت را از کلاه شعبده و شمامورتی به پرواز درآورد، با این عشق و اشتیاق که حتما و اساسا در خاطر خطیر و مبارک تان مقبول افتد و از مزایای تام و تمام این مقبولیت بهره ها ببرد.
این نویسنده محکوم به نوگرایی سرشتی و درونی شده، می توان خط نهایی پیوند ناگزیر جان دردمند و ذهن خلاق او را با هرآن چه از اعماق این جغرافیا و در عرصه تاریک تاریخش سلسله جنبان نویسندگان و شاعران تمام عیار و شش دانگ بوده، دید و دریافت.
داستان نویسی برای او نه تفنن است و نه پل و نه نرده بان. در دنیای او شاید ادبیات و به طریق اولی داستان، دلیلی باشد جهت زندگی و خیره نگریستن به مفهوم دائما دگرگون شونده هستی، اگر چنین باشد، که هست، در نگاهی دیگر لابد می توان نویسنده دو مجموعه داستان «حالت ها در حیاط» و «احتمال پرسه و شوخی» و رمان «آداب بی قراری» را در پرهیز از مفهوم دم دستی و منقبض واژه «تعهد»، متعهد دانست، متعهدی که هیچ گاه نیازی به توجیه خود ندارد؛ نویسنده ای بدون حاشیه که ادبیات برایش برتر و فراتر از یک نظام اندیشگی است؛ داستان نویسی که ادبیات را بررای طرح کردن هیچ جریان نظام مند اندیشه ای خرج نمی نماید...
او درباره ی «محمدعلی علومی» نیز نوشته است: او نویسنده ای است شش دانگ که با تشخص زبان و تسلط حرفه ای در کاربرد هر عنصر داستانی، به لحاظ نوع خاص و منحصر به فرد هستی شناسی اش، می تواند - فرارونده از هر مصالحه و محاسبه فرضا مرحله به مرحله به وحشت بیندازد و همزمان چنان غمناک بخنداندت که اشک سرتاسر چشم انداز عالم و آدم را در نگاه و نظرگاهت به رعشه درآورد.
محمدعلی علومی، صاف و صافی - بی هیچ وام گیری و شیدایی مقلدانه از آستان این و ان نویسنده در بوق رفته جهانی و نیمه جهانی- داستان و رمان نوشته و می نویسد و خوشا رها از هر قید و قرار و بیرون و بری از هر «باند» و «محفل» و ادبیات و غیره، و آزاد از برهم بافتن و سرهم کردن «ادبیات جات!» متواری در زاویه و کارگاه شخص شخیص خود، بر همه آنچه باور داشته و دارد اصرار می ورزد و تک افتاده پیش می رود تا مستغنی از درآویختن بر حاشیه هایی فربه تر از متن، چند سر و گردن از مدعیان پر مدعا و کباده کشان گودهای پر از خالی، کار خود بسامان بسازد و بار خود -لاجرم- برپاهای خود ببرد.
شیرزادی همین طور درباره ی «جلال آل احمد» می نویسد: شادروان جلال آل احمد را بدون در نظر داشتن مجموعه شرایط سیاسی و اجتماعی سراسر دورانی که نویسنده ای چون وی در متن و حواشی آن خودرا شناخت و بازیافت- نمی توان از سنخ «دیکتاتور» روشنفکر یا «روشنفکر» دیکتاتور به شمار آورد، یا با لحن و بیانی شاید بیشتری قرین با حقیقت، آن بزرگوار را «پدرخوانده» یک دوره خاص روشنفکری بازشناسی کرد.
جلال آل احمد، به شهادت مجموعه نوشته هایش، با تأسی از سنت و قاعده ای کهن و دیرین - که نه فقط تا دوران او مرسوم می نمود، بل هنوزاهنوز هم در تتمه های عقب ماندگی مختار دوام آورده است، تا کماکان «علامه »هایی همه چیز دان و همه فن حریف بپرورد- فضل و فرزانگی را در بسیاری رشته ها و عرصه های تخصصی گوناگون از دانش ها و هنرها دنبال می کرد. به همین رو، در حاشیه و یا در بین متن مشغله های عدیده، خودرا «داستان نویس» هم بجای آورده بود. بدون هیچ تعارف مسامحه آمیز ریاکارانه باید پذیرفت که بخش اعظم آنچه شادروان جلال آل احمد به عنوان داستان و رمان نوشته، دست کم در تعریف های امروزی، اساسا داستان و رمان به حساب نمی آید.
کتاب «خداحافظ پدرخوانده: درنگی بر شش رمان جهانی و نگاهی به داستان نویسی ایرانی» نوشته علی اصغر شیرزادی در ۱۰۸ صفحه با شمارگان ۳۰۰ نسخه و با قیمت ۵۰ هزار تومان در نشر خزه عرضه شده است.
باقر رجبعلی، نویسنده، و فعال رسانه ای نیز در یادداشتی درباره ی کتاب تازه منتشرشده علی اصغر شیرزادی برای ایسنا نوشته است: پس از مدت ها، چشم ما به جمال اثری دیگر از نویسنده حسابیِ دورانمان روشن شد؛ «خدا حافظ پدرخوانده!». ما، شیرزادی را از همان زمان که صفحه «وادیِ ادبیات» را در روزنامه اطلاعات می چرخاند، پیدا کردیم. شاگردش شدیم و بسیار از بودن در کنارش سود بردیم. نثر فاخر و جانانه او دلمان را می لرزاند، روحمان را جلا می داد و قلم مان را می پروراند.
عاشقِ حرف های پوست کنده اش بودیم و شیفته صراحتِ کلام و مرامِ مردانه اش. هر چه را که می نوشت، می بلعیدیم و چشم مان از سطرهایی که در نقدها و داستان هایش می آفرید، روشن می شد. اما همیشه در حسرت کارهای تازه اش می ماندیم، چون کم می نوشت و همان هایی را هم که می نوشت، چاپ نمی کرد؛ مگر آن که دوستی، رفیقی، آشنایی اصرار و تمنّا می کرد. آن وقت بود که با خواندن اثرِ تازه ای از او، زنده می شدیم و روحیه می گرفتیم.
او با اشاره به مطالب کتاب و اینکه پیش تر آنها را خوانده است، ادامه داده است: حیفم آمد که خواندنشان را به دیگران سفارش نکنم. نثر کوبنده شیرزادی، مرا به یاد نثر جانانه نویسندگانی مانند: اکبر رادی، قاسم هاشمی نژاد و حسین فرهمند در آیندگانِ ادبی و بابک احمدی و ایرج کریمی در مجله فیلم می اندازد. ایضاّ به یاد نثر نویسنده های تکرار نشدنی مانند: پرویز خرسند، پرویز زاهدی، جمشید ارجمند، کیهان رهگذار و... نثر این ها، اصیل و جاندار و خونین است. وقتی به رگ هایت نفوذ می کند، می روی به دوران ابوالفضل ببهقی؛ آن نویسنده- گزارشگری که حقایق را در هاونِ عشق می کوبید و خوراکِ دگرگون کننده ای برای جانت فراهم می کرد. مطالب کتاب «خداحافظ پدرخوانده » هم برای ما چنین ماجرایی خواهد داشت.
او در بخش دیگری از یادداشت خود آورده: در این دورانِ قحطیِ کتاب های خوب درباره ی داستان نویسی، چه سعادتی است که چنین آثاری برای ما عاشقانِ ادبیات داستانی منتشر می شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب