شخصیت هایی که نویسنده ها مدیون شان هستند
به گزارش عطر و تن عزت الله الوندی ضمن اشاره به جایگاه حیوانات در ادبیات داستانی می گوید: این شخصیت ها همچنان زنده اند، همچنان نویسنده ها به آنها مدیون هستند و همواره به این شخصیت ها برای بیان اندیشه ای که قصد انتقالش را به ذهن بچه ها دارند، متوسل می شوند.
این نویسنده ادبیات کودک و نوجوان در گفتگو با ایسنا درباره جایگاه حیوانات در ادبیات کودک و نوجوان اظهار نمود: یکی از مهم ترین منابع کهن ادبیات فارسی که رد پای جانوران را میتوان به وضوح در آن دید و دنبال کرد، «کلیله و دمنه» است؛ این کتاب به زبان سانسکریت نوشته شده و بعد هم به زبان های فارسی و عربی ترجمه شده است که جانوران نقش موثر و برجسته ای در شخصیت های داستانی حکایات آن دارند. به غیر از این متن ادبی خیلی مهم، کتاب های دیگری هم هستند که دربردارنده شخصیت های حیوانی و جانوری هستند و این شخصیت ها نقش مهمی در نمادگرایی دارند. نمادگرایی به این علت که بسیاری از حرف ها را به علت مسائل فرهنگی، سیاسی زمان های مختلف و خاص و برخی منطق های حکایت داستان و مثل و بسیاری از علل دیگر نمی گردد از قول آدم ها زد؛ غیر از «کلیله و دمنه» میتوان «جوامع الحکایات» محمد عوفی را نام برد، حتی بعضی از داستان های قیدشده در مثنوی های سنایی، از «مرزبان نامه» به شکل مهم تری یاد نماییم چونکه این کتاب یکی از منابع برجسته در این حوزه است، می توانیم از «منطق الطیر» صحبت نماییم و همینطور می توانیم به «شاهنامه» اشاره نماییم که بعضی از شخصیت ها و بعضی از قهرمان هایش در هیئت یک جانور همچون «رخش رستم» جلوه پیدا کرده است.
او اضافه کرد: جلوتر که می آییم به «هزار و یک شب» می رسیم که نخستین داستانی که شهرزاد قصه گو تعریف می کند در ارتباط با مرغ و خروس و حیوانات اهلی است که در خانه نگهداری شده و با هم صحبت می کنند و در داستان های دیگر این کتاب هم شخصیت های جانوری بی شماری را می توانیم ببینیم. در ادبیات معاصر هم این نقش ها حفظ شده و گاه نقش حیوانات در داستان ها برجسته تر از انسان ها شده و نسبت به آنها تفوق معنایی پیدا کرده است. این جایگاه حیوانات در ادبیات ماست، ما هرجا خواسته ایم بچه ها را به سمت پند و اندرز بکشانیم تلاش کرده ایم برای شان قصه ای تعریف کنیم؛ مثلاً روباه مکار است و نقش فریب دادن را دارد، گوسفند بی دفاع را داریم و بره بی عقل و نادان را یا مثلاً جغد زیرکی را می بینیم که می تواند برای حیوانات دیگر تصمیم بگیرد، هدهد را داریم که می تواند خبرآورنده و دانای داستان باشد و موارد دیگر که اگر بخواهیم نام ببریم خیلی طولانی و پرداختن به آنها مستلزم تحقیق و پژوهش است.
الوندی تصریح کرد: یکی از علل مهم پرداختن به شخصیت های حیوانی و جانوری وجه نمادگرایانه و نمادپردازانه داستان هاست. در ادبیات غربی این داستان ها، گونه ای از داستان گویی هستند که به آنها فابل گفته می شود و شخصیت های حیوانی کارکردهای شخصیت های انسانی را دارند و خیلی شبیه به انسان ها در گونه ها و اندیشه ها مختلف به نظر می آیند. اما در ادبیات معاصر این نقش ها به نحوی عوض شده است؛ در ادبیات معاصر بویژه ادبیاتی که امروزه به ادبیات تصویری و انیمیشن و فیلم تبدیل می شود حیوانات دیگر حیوانات منفعل برگرفته از تیپ های انسانی نیستند و حیوانات دارای شخصیت می شوند و هر شخصیت خصوصیت های خاص و شخصی خویش را دارد. می بینیم در داستان گربه ای هست که این گربه با گربه های دیگری که در داستان های دیگر شخصیت پردازی می شود، متفاوت می باشد. گربه را به این علت گفتم چونکه بر مبنای پژوهش هایی که در این حوزه انجام شده، مشخص شده گربه ها نسبت به حیوانات دیگر شخصیت های منحصربه فردتری دارند. امکان دارد گربه ای باشد که شخصیت فیس و افاده ای دارد، گربه دیگری باشد که بسیار متین است و گربه ای باشد که شخصیت بسیار تنبلی دارد و گربه ای هم بازیگوش باشد. در واقع خصوصیت های شخصیتی که در چارچوب کاراکتر داستانی درمی آیند، خیلی خاص تر می شوند و نویسنده ها خصوصیت های تیپیک را بگونه ای حذف می کنند تا به خصوصیت های شخصیتی آن حیوان برسند.
نویسنده «اسمت چیه؟ تربچه»، «دیو کوچولو بچه آدم» و «عملیات نجات صورتی» درباره اینکه به نظر می آید در ادبیات معاصر کاراکترهای انسانی جایگزین کاراکترهای حیوانی در ادبیات شده و یا نقش پررنگ تری دارند، اظهار داشت: کاراکترهای انسانی جایگزین کاراکترهای جانوری نشده اند و جانورانی که در داستان ها هستند به حاشیه کشیده نشده اند به این علت که هنوز هم ما برای برقرای ارتباط با خردسالان و کودکان به جانوران آشنا نیاز داریم؛ بچه ها در اوایل کودکی خود به شدت دنبال شخصیت بخشیدن به عناصر بی جان، حیوانات و گیاهان هستند و تکنیک جان دارپنداری و استفاده از داستان کمک می نماید بچه ها راحتتر ارتباط برقرار کنند و بنابراین همچنان معمول است که از شخصیت های جانوری استفاده گردد. اعتقاد ندارم که شخصیت های جانوری به حاشیه رانده شده اند، چون شخصیت ها کارکردهای خاص خویش را دارند و می توانند به سادگی به ذهن بچه ها راه پیدا کنند و بچه ها می توانند با آنها ارتباط برقرار کنند. اگر می بینید شخصیت های انسانی شاید حضورشان در داستان غلبه بیشتری دارد به این علت است که بسیاری از کتاب هایی را که شخصیت حیوانی دارند، ندیده ایم و یا در کشور ما کمتر ترجمه می شود و یا کمتر اقبال نشان داده شده و به نظر جانوران نقش پررنگی در ادبیات کودک و نوجوان دارند و فکر نمی کنم این نقش حالاحالاها از بین برود و به حاشیه رانده شود.
الوندی همینطور درباره اینکه آیا پرداختن به شخصیت های جانوری می تواند منجر به توجه و حفظ گونه های جانوری شود، اظهار داشت: من موافقم. شخصیت های حیوانی و پرداختن به آنها می تواند منجر به حفظ گونه های جانوری شود چونکه نمونه های زیادی از این اتفاق ها و رخدادها در دنیای معاصر دیده شده؛ همچون نجات خرس های قطبی و پنگوئن ها. زمانی که شخصیت های جانوری را در چارچوب فیلم و سریال و انیمیشن و داستان به بچه ها معرفی می نماییم، بگونه ای شاخک های بچه ها را درباره جانوری که از آن بهره برده ایم تیز می نماییم، در واقع با جذابیت داستانی که این شخصیت ها دارند، شاخک های بچه ها را نسبت به خودشان حساس می کنند. عروسک ها و انیمیشن هایی که ایجاد می شود با اقبال بچه ها روبه رو می شود و این شخصیت ها به دنیای حقیقی بچه ها راه پیدا می کنند، بچه ها به آنها حساس تر شده و می شود گفت بیشتر آنها را لمس می کنند و جانوران را با خود یکی می دانند، ازاین رو نویسنده ها می توانند از این خصوصیت و امتیاز داستان پردازی برای حفظ گونه های درحال انقراض جانوران استفاده کنند و بگونه ای آنها را نجات دهند.
نویسنده «گشنه شده گوساله»، «عروسک نانازی بیا بریم به بازی» و «فیل کوچولوی شیطون» ضمن اشاره به کتاب های جدیدی که در دست انتشار دارد، اظهار داشت: خودم مجموعه ای پنج جلدی را دارم که انتشارات طلایی آنها را چاپ می کند، این مجموعه درباره یک روباه است که در نزدیکی خانه ما زندگی می کرد و با نوشتن آن شاید از یک نگاه تاریخی عبور کردم و خواستم بگویم روباه جانور مکاری نیست و همواره به دنبال فریب ما نیست، روباه می تواند به ما نزدیک باشد و خیلی چیزها را به ما بیاموزد و خصوصیت های شخصیتی که دارد می تواند به بهتر شکل گرفتن شخصیت و پرورش بچه ها کمک نماید. مجموعه پنج جلدی دیگری را هم برای گروه سنی کودک نوشتم که درباره شخصیتی به نام «آقای گاندو» است؛ آقای گاندو همان تمساح پوزه کوتاه سیستان و بلوچستانی است که به شهر می آید و با اتفاقی روبه رو می شود. این شخصیت ها همچنان زنده اند و همچنان نویسنده ها به آنها مدیون هستند و همواره به این شخصیت ها برای بیان اندیشه ای که قصد انتقالش را به ذهن بچه ها دارند، متوسل می شوند.
منبع: atrotan.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب