درست بنویسیم و درست بخوانیم، ۱۹
نگاهی به اشکال های گفتاری و نوشتاری امروز
به گزارش عطر و تن قزوین دکتر هادی انصاری، تحصیلکرده دکترای زبان و ادبیات فارسی، در مقاله خود با عنوان «درست بنویسیم و درست بخوانیم» که آنرا در اختیار ایسنا قرار داده است، می نویسد: درباره درست خواندن و گفتن و نوشتن، تابحال بسیار گفته اند و نوشته اند و شنیده ایم و خوانده ایم؛ ولی کافی نیست. پاسداشت زبان فارسی و مرتفع ساختن اشکال ها، نمی تواند به چندنوشته، برنامه، کتاب و جزوه منحصر باشد و اگر هر روز هم یادآوری شود، تکراری نخواهد بود و تأثیرخود را خواهد گذاشت.
بدین منظور بر آن شدیم تا برخی اشکال های رایج امروزی را که در گفتار و نوشتار مردم، فراوان دیده و شنیده می شود، یادآوری و اصلاح نماییم تا شاید بتوانیم در راه درست خواندن و درست نوشتن واژه ها، اصطلاح ها، عبارت ها و درنهایت برای پاسداشت زبان فارسی قدمی برداریم.
حرف (س)
سابِقُ الذّکر / فوق الذّکر
معمولاً می گویند: مطلب فوق الذّکر، بارها بیان شده است. فوق الذّکر در عربی به مفهوم آنچه که بالاتر و برتر از ذکر یا گفتن است. فوق الذّکر گاهی در فارسی به کار می رود. البته منظور گوینده این است که آنچه قبلاً ذکر شده؛ درصورتی که فوق الذکر به این معنا نیست. به جای فوق الذکر باید اظهار داشت: سابِقُ الذّکر (آنچه قبلاً گفته شده). یعنی باید بگوییم: مطلب سابق الذکر بارها بیان شده است. بهتراست به جای فوق الذکر و سابق الذکر از صفت (اشاره شده) استفاده شود: مطلب اشاره شده بارها بیان شده است.
سِرایت کرد / تَسَرّی کرد
تَسرّی، یعنی خویش را شجاع نشان دادن و اِبراز شجاعت کردن. سرایت یا سرایت کردن یعنی اثر کردن و راه یافتن. این دو واژه با هم متفاوتند. می گویند: بیماری او به افراد دیگر تسرّی کرد؛ که با این توضیح، باید اظهار داشت: بیماری او به افراد دیگر سرایت کرد یا راه پیدا کرد؛ نه تسرّی کرد.
سلامت / سلامتی
سلامت در عربی، اسم مصدراست به مفهوم سلامتی و سالم بودن. در فارسی، نیاز بهٔ) مصدری ندارد. درست است که در زبان مردم (سلامتی) جا افتاده، ولی بهتراست به جای جملهٔ: سلامتی شما را می خواهیم؛ بگوییم: سلامتِ شما را می خواهیم. جناب حافظ می گوید:
سلامتِ همه آفاق در سلامت توست به هیچ عارضه شخص تو دردمند مباد البتّه سلامت علاوه بر مفهوم مصدری، به معنای صفت هم به کارمی رود: او سلامت است یعنی سالم و تندرست است. مردم در محاوره هم سلامت را به معنای سالم به کار می برند: شما سلامتید؟ یعنی تندرست و سالمید؟
سُفته / سِفته / سَفته
سُفته، اصطلاح بانکی و تجاری است و به ضمّ (س) درست است. یعنی بَرات و حوالهٔ تجاری. گاهی به فتح (س): سَفته و به کسر (س): سِفته می خوانند و درست نیست. مثال: کارمند بانک، سُفته خواسته است.
سورسات / سوروسات / سوروصات
سور در فارسی، به مفهوم مهمانی، جشن و عروسی است. (سورسات) گاهی با (و) همراه می شود (سوروسات). به مفهوم خواربار، وجه معاش و ملزومات سپاهیان است. معمولا در زبان مردم به صورت (سوروسات عروسی) رایج است. یعنی کلّیهٔ وسایل و لوازمی که برای عروسی نیاز است. گاهی به اشتباه، (سوروصات) یا (صوروصات) نوشته می شود که بهتراست با (س) و بدون (و) نوشته شود؛ (سورسات).
سِهام / سَهام
سِهام به کسر (س) جمع سَهم است. سَهم در عربی به مفهوم تیر است و هم حِصّه و قسمت کسی در مجموعه ای و سَنَدی حاکی از داشتن حِصّه ای در شرکتی است. سَهام به فتح (س) به مفهوم شدّت گرما و باد گرم است. در فارسی، (سِهام) را (سَهام) تلفظ می کنند. با این توضیح، سود سِهام بانکی درست است؛ نه سَهام بانکی.
منبع: atrotan.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب