زندگی با اسماعیل سعادت، یک سال بعد از مرگ
به گزارش عطر و تن معاون و همکار اسماعیل سعادت، عضو فقید فرهنگستان زبان و ادب فارسی با یادی از او، گزارشی را از عملکرد یک سال گذشته همکاران این چهره فقید فرهنگی عرضه کرده است.
به گزارش عطر و تن به نقل از ایسنا، فرهنگستان زبان و ادب فارسی به مناسبت اولین سالگرد درگذشت اسماعیل سعادت، نویسنده و مترجم فقید آن چه را در ادامه می خوانیم، منتشر نموده است: دوازدهم شهریورماه ۱۴۰۰ مصادف است با اولین سالروز درگذشت استاد اسماعیل سعادت، عضو فقید پیوسته و مدیر گروه دانشنامه تحقیقات ادبی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. به همین مناسبت، سرکار خانم دکتر آمنه بیدگلی، معاون و همکار این استاد فقید، مطالبی برخاسته از دل را به یاد ایشان نگاشته اند که تقدیم خوانندگان گرامی و دوستداران شادروان استاد اسماعیل سعادت می نماییم.
«به نام خدا
سیزدهم شهریور ۱۳۹۹، در فضای سرد سرایت ویروسی ناشناخته، در کمال ناباوری، در قطعه نام آوران بهشت زهرا(س)، برای خاک سپاری استاد اسماعیل سعادت، ادیب، زبان شناس، مترجم و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، گرد هم آمدیم. آن که بدین سان آرمیده بود، با چشمانی که برای همیشه بر روی دنیا بسته بود و صورتی نحیف و سپیدتر از روز گذشته و روزهای پیش و موهایی برهم ریخته، دیگر سعادت عزیز ما نبود، بلکه کالبد چهره ماندگار فرهنگی ایران بود. تصویری از وداع با او را در ذهن خود حکّ کرده ام تا هماره به زیستن چند صباحی از عمر خود با او ببالم.
در روزهای فراق استاد همواره به این اندیشیده ام که او چرا چنین بزرگ بود و بزرگ ماند. با خواندن یادداشتی از استاد مصطفی ملکیان دریافتم که در حیات انسان اندیشمند همواره دو سؤال اساسی مطرح است: من در کدام جهان زندگی می کنم و من چگونه باید زندگی کنم؟ پاسخ ضمنی این دو سؤال را در رساله اندیشیدن و ملاحظات اخلاقی، اثر هانا آرنت یافتم. گویی که استاد سعادت در همه ساحات زندگی با در نظر گرفتن این دو سؤال به شکل نظری و عملی و بر مبنای عقل، راه خویش را پیدا کرده بود: در ساحات وجودی عقیدتی و معرفتی، عاطفی و احساسی، خواسته ها و اراده ها و گفتار و کردار. سعادت در قلمرو اندیشه زیست و در ساحت اخلاق به سر برد. او توانا بود در اندیشیدن، و دانا بود در تشخیص وظیفه خود، و از لحاظ اجتماعی نشان داد که اندیشه نمی تواند جز زیبایی، حکمت، عدالت و… باشد و جز با اندیشیدن نمی توان اخلاقی زیست.
حالا و در غیاب استاد سعادت، بیشتر به این نکته پی می برم که در حدود دو دهه افتخار دستیاری انسانی را داشتم که تعلق خاطر او به اندیشه و فرهنگ و التزام او به اخلاق و ادب، از او شخصیتی بی نظیر ساخته بود. به اذعان همه استادان و همکاران فرهنگستان زبان و ادب فارسی و گروه دانشنامه، استاد سعادت نمونه یک انسان فرهیخته و اندیشمند بود که فضایل اخلاقی در او متجلی بود. روانش شاد.
حالا وظیفه خود می دانم گزارش کوتاهی عرضه کنم از عملکرد یک سال گذشته همکاران مرحوم استاد در گروه دانشنامه تحقیقات ادبی، و فرآیند انتقال کتابخانه شخصی ایشان به کتابخانه فرهنگستان زبان و ادب فارسی و روند انتشار آخرین اثر ایشان با عنوان ترجمه فیزیک ارسطو، که در ایام پایانی عمر خود آنرا به اتمام رسانده بودند.
از سال ۱۳۹۸، بعد از انتشار دوره ۱۲جلدی دانشنامه، با مشارکت انتشارات سخن، برنامه گروه به دو فعالیت تدوین مجموعه های برگزیده مقالات دانشنامه و تدوین جلد ذیل دوم (جلد نهایی) دانشنامه اختصاص یافت.
با عنایت به تنوع موضوعات مفید دانشنامه و به منظور تخصصی کردن مقالات منتشرشده در دانشنامه زبان و ادب فارسی، بیشتر از چهارده عنوان بلند و تعدادی عنوان کوتاه از دانشنامه استخراج شد. نخستین مجموعه بلند دانشنامه با عنوان فردوسی و شاهنامه سرایی در ۱۳۹۰، در هزاره شاهنامه فردوسی، رونمایی شده بود.
شش مجموعه بلند دیگر با عنوان های انواع ادبیات و سبک های ادبی فارسی، پنج شاعر بزرگ ایران، ادبیات معاصر ایران، ایران شناسی و ایران شناسان، بلاغت و عروض و قافیه در ادب فارسی، و فرهنگ ها و لغت نامه ها در زمان حیات استاد آماده و به همراه ویراست دوم مجموعه فردوسی و شاهنامه سرایی برای انتشارات سخن ارسال شد. شش مجموعه کوتاه هم در احوال و آثار ابوریحان بیرونی، ناصر خسرو، خواجه عبدالله انصاری، عبید زاکانی، محمد غزالی و خواجه نصیرالدین طوسی، با نظارت مستقیم ایشان تنظیم شد. هیچ یک از این آثار در زمان حیات ایشان منتشر نشد.
شش مجموعه بلند مذکور، که عملأ در زمان حیات استاد تدوین شده بود، با کوشش همکاران گروه در سال ۱۳۹۹ منتشر گردید.
در زمان حیات استاد، به منظور تکمیل نهایی مداخل دانشنامه، تدوین جلد ذیل دوم دانشنامه آغاز و در حدود ۱۱۰ مدخل سفارش داده شد. حالا لیست جلد مذکور، با افزایش مدخل ها، به حدود ۲۷۰ عنوان، تکمیل شده است. همه مداخل به مؤلفان دانشنامه سفارش داده شده و الان در حدود نیمی از مقالات در مرحله ویرایش است.
آرزوی استاد اتمام طرح تدوین دانشنامه زبان و ادب فارسی بود. این امر با مساعدت ریاست محترم، معاون محترم علمی و دبیر محترم فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مدیریت دکتر جعفری جزی و همت همکاران گروه امسال محقق خواهد شد. همه همکاران استاد در گروه دانشنامه مسرورند از این که وقفه ای در کار دانشنامه پیش نیامده است و آرزوی ایشان به عمل نزدیک می شود.
خانواده استاد سعادت، بنا به وصیت ایشان، کتابخانه، اسناد، هدایا و وسایل دفتر کارشان را به کتابخانه‌ی فرهنگستان زبان و ادب فارسی اهدا کردند. این مجموعه نفیس حالا در مکان مناسبی نگهداری می شود تا بعد از ایجاد موزه ای برای نگهداری آثار و هدایای استادان فرهنگستان به آنجا منتقل شود. کتابخانه اهدایی ایشان مشتمل است بر ۱۶۰ عنوان کتاب فارسی، ۶۳۶ عنوان کتاب لاتین، حدود ۳۰ عنوان از آثار ایشان (۱۷۰ مجلد) و ۲۲۰ عنوان نشریه، و در حدود صد مجلد از چهار دفتر شعر دختر ایشان، مرحوم دکتر فریبا سعادت.
دست نویس ترجمه فیزیک ارسطو، آخرین اثر مرحوم استاد سعادت، به درخواست خانواده ایشان، با وکالت جناب آقای دکتر حداد عادل، به انتشارات هرمس واگذار شده است. این اثر که در مرحله تنظیم نمایه هاست، بعد از تأیید دکتر حسین معصومی همدانی، منتشر خواهد شد. بی گمان این ترجمه دقیق از فیزیک ارسطو با مقدّمه عالمانه مرحوم استاد سعادت، همچون دیگر ترجمه های ایشان اثری بی بدیل و درخور تحسین خواهد بود.
این یادداشت را با این بیت از حافظ که بر روی سنگ مزار مرحوم استاد سعادت حک شده است به اتمام می رسانم:
«دولتِ صحبتِ آن شمعِ سعادت پرتو/ بازپرسید خدا را که به پروانه کیست»»
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب