حسین بشیر عنوان كرد
تأثیر شعر طنز در انتخابات
حسن بشیر به دنبال انتشار مجموعه شعر «حدیث انتخابات» اظهار داشت: شعر، به خصوص شعر طنز، منعکس کننده حقیقت های سیاسی-اجتماعی و البته فرهنگی و دینی و غیره، می تواند با به کارگیری زبان هدفمند، نقش جدی در ارتباط با انتخابات داشته باشد.
به گزارش عطر و تن به نقل از ایسنا، کتاب «حدیث انتخابات: مجموعه شعر طنز» سروده حسن بشیر (استاد دانشگاه امام صادق (ع)) در چارچوب های قصیده، مثنوی، دوبیتی و رباعی توسط انتشارات لوگوس انتشار یافته است.
حسن بشیر در گفت وگویی در پاسخ به این سؤال که چرا از اصطلاح حدیث انتخابات برای این مجموعه استفاده شده است، اظهار نمود: انتخابات مهم ترین و جدی ترین اقدام سیاسی ـ اجتماعی در جمهوری اسلامی است. بدون انتخابات مردم سالاری که یکی از آرمان های تشکیل نظام اسلامی است محقق نمی گردد. از طرفی، زمان زیادی تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، که مهم ترین انتخابات در کشور است، باقی نمانده است. ازاین رو باید در این حوزه به هر شکل ممکن و با بهره گیری از شیوه های مختلف، مشارکت جدی داشته باشیم و همراه مردم به این مسئولیت سیاسی ـ اجتماعی توجه جدی داشته باشیم و به این نقش آفرینی کمک نماییم. این مسئولیت متعلق به همه بوده و یک حرکت ملی برای تأمین استقلال و آزادی کشور است. بنابراین مشارکت مردم به معنای توجه آنان به تحکیم کشور در شرایط کنونی جهانی است.
او درباره رابطه انتخابات با شعر طنز هم اظهار داشت: این سوالی مهم و کلیدی است که اصل کتاب هم در همین راستا شکل گرفته است. شعر زبان قابل فهمی است که رابطه متن و انسان را به شکل طبیعی شکل می دهد. اما شعر در ژانرهای متعدد دارای تاثیرات متفاوتی است. غزل باآنکه رابطه درونی شاعر با بیرون واقعی را منعکس می کند اما از کانال تخیل بیشتر از واقع گرایی عبور می کند و هر چه این تخیل عمیق تر، وسیع تر و فراگیرتر باشد، اوج بیشتری می گیرد.
بشیر سپس با اشاره به اینکه طنز، برخلاف سایر سبک های شعری، رابطه بیشتری با حقیقت دارد، با دسته بندی طنز در سه گروه اظهار نمود: البته تقسیمات دیگر وجود دارد، آن چه در این جا آورده می شود، برداشت من در این حوزه است. طنز سوگیرانه و انحرافی، طنز برای طنز، طنز متعهد و مسئول. مقصودم از طنز سوگیرانه و انحرافی، طنز ضد اخلاق عمومی، ضد آرمان های ملی، ضد دینی و ضد آینده نگری مطلوب است. الان طنزهای انحرافی به شکل های مختلف ضد مردم، انقلاب، جامعه، آینده کشور، آرمان های حقیقی کشور و غیره توسط بعضی از افراد درون و بیرون کشور تولید می شوند.
او تصریح کرد: طنز برای طنز، طنز معمول است که برای خنداندن و تفریح سروده می شود. در این طنز، باآنکه بیان، ناظر به بعضی از مسائل واقعی است، اما نوعی از بی طرفی بر آن حاکم است. این بی طرفی به معنای عدم اظهار گرایش شاعر نیست، بلکه بدون تاکید بر پیروی حتمی از گرایش مطرح گردیده است. این گونه از شعر طنزآمیز را میتوان شعر طنز برای طنز نامید. طنز متعهد و مسئول، طنز هدفمند است. این تعهد فقط به معنای تعهد دینی یا انقلابی نیست؛ تعهد در همه زمینه ها است. در زمینه های آگاهی سازی عمومی، اخلاق محوری، فرهنگ سازی، نقد و انتقاد است و در واقع رابطه درونی شاعر با بینامتنی های بیرونی و هم واقع گرایی اجتماعی را ترسیم می کند.
حسن بشیر افزود: در این جا ما با یک مثلث مهم روبه رو هستم که شاعر در مرکز آن قرار دارد و سه ضلع آن رابطه درونی شاعر، رابطه بیرونی شاعر و رابطه اجتماعی شاعر است. رابطه درونی شاعر، برداشت و فهم وی از حقیقت های اجتماعی است. رابطه بیرونی شاعر، در رابطه بینامتنی و گفتمانی شاعر با متون و گفتمان های دیگر است. و رابطه اجتماعی شاعر، چگونگی فهم وی از گفتمان اجتماعی و خواسته های جامعه و شیوه نگاه مردم به مسائل مختلف پیرامونی است. بنابراین معتقدم که «طنز متعهد و مسئول»، طنزی است که باید در جامعه ما بیشتر مورد توجه و تاکید قرار گیرد. دراین زمینه، متاسفانه کار کمی صورت گرفته است. در حالیکه طنز متعهد و مسئول می تواند از واقع گرایی به شکل لطیف، طنزآمیز، فرهنگ ساز، انتقادی و هدفمند بهره برداری کافی داشته باشد.
این استاد دانشگاه درباره اینکه چگونه در ارتباط با انتخابات کوشیده است که این حرکت را در جهت نوعی از تعهد اجتماعی تولید نماید، اظهار نمود: حقیقت این است که مشکل اساسی من در این رابطه، همین مطلبی است که فرمودید. به عبارت دیگر، چگونه میتوان هم شعر طنزآمیز ایجاد کرد و هم به آرمان ها، اهداف، اخلاق، رویکردهای مهم سیاسی و اجتماعی و امثالهم پرداخت؟ شاید یکی از علل عدم توجه جدی به «طنز متعهد و مسئول» و تولیدات ناکافی آن، همین مسئله باشد. البته تلاش زیادی شده است که این حرکت در لبه امن صورت گیرد. یعنی اگر انتقاد یا هجو و امثالهم صورت گیرد، هدفمند و ناظر به افراد یا گروه ها خاص به شکل صریح نباشد که در واقع کار طنز هم در بسیاری مواقع عدم صراحت و ایجاد تضاد در بیان بیشتر از تعیین مصادیق عینی است. آغاز کتاب بعنوان مثال این گونه شروع شده است: «اگر داری تو جائی در خرابات
بیا بشنو حدیث انتخابات
و گر داری تو جرأت همره هوش
نخواهی کرد، شعرم را فراموش
بگویم از برایت، قصه حال
که تا گردی از آن سرحال و خوشحال
زمان انتخابات است، نزدیک
میان خوب و بد، هر مرز، باریک
بدون ترس و لرز، ای دوست، بگزین
تو فردی عاقل و محبوب و بادین
نکن خویش را جدا، از مردم اکنون
که گردی سالهای سال، مغبون
دگر کشور نمی تابد، به تحقیق
کسی کو در عمل، خواستار تحمیق
و دشمن گر کند هر گونه تشویق
انرژی را کند، با عشق، تعلیق
با اینکه هسته ای، قدرت شماریم
به از مردم، ولی قدرت نداریم»
می بینید که سعی شده است که بدون نوعی از سوگیری و طرح این و آن، هدف تبیین شود که مشارکت در انتخابات که یک حرکت ملی است، از اهمیت بالایی برخوردارست. بنابراین علیرغم اینکه تاکید می شود که انرژی هسته ای قدرت است و مهم می باشد، اما مهم تر از آن «قدرت مردم» است.
او اضافه کرد: در جای جای این کتاب، بحث فرهنگ سازی، آگاه سازی، توجه به آرمان ها، بصیرت در انتخاب و مشارکت جدی برجسته شده است. بعنوان مثال:
«مشورت کن که مشورت خوب است
لیک با آن که نیست، نادانا
فکر کن، انتخاب سنگین است
نکند دوش توست لرزانا
انتخابات، راه توفیق است
حامی آن خدای رحمانا
هر که در انتخاب، ناآگاه
می شود در مسیر، قربانا
عصرِ حساس انتخابات است
که رسیده به ما، ز دورانا
قدر آن دان، که قدر می دانی
تو در این راه زنده ای، جانا
بشیر درباره اینکه در کتاب رابطه ای میان عشق و انتخابات بوجود آمده و اینکه این رابطه را چطور آن هم با رویکرد طنزآمیز ترسیم کرد، خاطرنشان کرد: مفاهیم زیادی در این کتاب کوچک وجود دارد که سعی شده است با مفهوم انتخابات مفصل بندی شوند. این مفصل بندی ها گاهی خیلی واضح و روشن و گاهی هم در هاله ای از ابهام مطرح شده اند. عشق یکی از مواردی است که به شکل های مختلف با انتخابات مطرح است. در این جا بیشتر مقصود «عشق به کشور»، «عشق به جمهوری اسلامی»، «عشق به انقلاب»، «عشق به مردم»، «عشق به پیشرفت و آینده شکوهمند کشور» و امثالهم است. بنابراین این عشق به سبب نوع هدفی را که دنبال می کند با مهم ترین رویکرد سیاسی-اجتماعی کشور که انتخاب است، می تواند به شکل عمیق رابطه واقعی داشته باشد.
او خاطرنشان کرد: از طرفی عشق یک احساس درونی است که اگر به عینیت تبدیل نشود، یک امر ذهنی و درونی می ماند. عشق به خدا هم در نوع فهم خدا، عبادت، اطاعت از اوامر و دوری از نواهی است. عشق بین عاشق و معشوق هم باید تجلی بیرونی داشته باشد. در غیر این صورت، یک امر درونی خواهد ماند که قابل شناسائی نیست. عشق به انتخابات، یعنی عشق به ماندگاری کشور، استقلال کشور، پیشرفت کشور، که اگر به شکل عینی در مشارکت جمعی تجلی پیدا نکند، قابل شناسایی نیست. به چند بیت در این حوزه اشاره می کنم تا مبحث روشن تر شود:
«عشق یعنی صدای این دل ها
در فراسوی دشت و کوهانا
عشق یعنی نَفَس کشیدن ها
با گُلِ لاله و گیاهانا
عشق یعنی که همرهم باشی
چه گدایم، همی، چه سلطانا
عشق یعنی که منتظر هستی
بشنوی عشق من به تو مانا
عشق یعنی که کشورم زیبا است
در دل و چشم ماست شادانا
عشق یعنی که در زمان نیاز
مانده ای پُرتوان، دلیرانا
عشق یعنی که در صف مردم
می روی در کمالِ ایمانا
عشق یعنی که کشورم زنده است
گر چه سگ ها همیشه غُرّانا
عشق یعنی که عشق می ماند
زنده با انقلاب، جوشانا
عشق یعنی که با سلیمانی
مردم و انقلاب، تابانا
عشق یعنی که نور می تابد
کشورم هر کجا چراغانا
عشق یعنی که انتخاب کنی
کاندیدای خوب و مامانا
عشق یعنی که در صف مردم
می روی زودتر، شتابانا»
این استاد دانشگاه امام صادق(ع) درباره اینکه شعر چقدر می تواند در امر انتخابات مؤثر باشد هم اظهار داشت: شعر تنها یکی از انواع متونی است که باید در امر انتخابات مطرح شود و در جامعه رواج یابد. شعر کینه توز، سوگیرانه و با نقد غیراخلاقی بطور قطع جامعه را به دوقطبی و چندقطبی می کشاند و این مسئله به نفع انقلاب و کشور نیست. شعر، به خصوص شعر طنز، همان گونه که گفته شد منعکس کننده حقیقت های سیاسی-اجتماعی و البته فرهنگی و دینی و غیره، می تواند با به کارگیری زبان هدفمند، نقش جدی در ارتباط با انتخابات داشته باشد. تا کنون نامزدهای انتخابی و حتی شاعران کشور یا به هیچ وجه به این مسئله توجه نداشته اند یا به شکل بسیار کم مورد توجه آنان بوده است. البته باید اظهار داشت که تنها شعر، چه در شکل طنزآمیز و چه در شکل حماسی و احساسی و غیره در این حوزه کفایت نمی نماید. به کارگیری سبک های مختلف ارتباطی از کلیپ، صوت، تصویر و غیره می تواند تاثیرات خودش را داشته باشد. مهم تر از همه آن چه گفته شد دو عامل اساسی در انتخابات مهم است: اولی صداقت و دومی بصیرت است. صداقت کاندیداها در طرح مسائل واقعی و بصیرت مردم در انتخاب افراد شایسته است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب