تفاوت مولوی ایران و مولوی تركیه
به گزارش عطر و تن قرائت ایرانی و اسلامی ما از مولانا، با مولانای ترك ها، لزوماً یكی نیست. مكتب مولوی و دفاتر و حكایت های مثنوی سرشار از شناخت خدا و قرآن و پیامبر(ص) و علی(ع) است. درس دینداری و اخلاق و عدالت و انسانیت، همچون اصلی ترین دغدغه های مولوی بوده است. سرمایه گذاران تركیه ای فیلم مولانا و شمس و دست اندركاران آن، نباید به بهانه تعریف و تمجید از مولوی، او را تحریف و تخریب كنند.
محمدتقی فرجی در یادداشتی كه در اختیار ایسنا قرار گرفته، با بیان این مورد آورده است:
«كسانی كه ادبیات، زبان و فرهنگ ایران را نیك می شناسند، می دانند مولوی صاحب مثنوی گرچه همچنان و مثل همیشه افتخار همه جهانیان و ستاره درخشان جهان است، اما پر واضح و معلوم و مبرهن است كه او اصالتاً ایرانی است. و زبان اشعار و آثار مولوی پارسی، و خود از پارسیان است. نه تنها اصل مثنوی و دیگر تألیفات و سخنان مولوی فارسی است، بلكه برخی مولوی شناسان همچون عبدالحسین زرین كوب اعتقاد دارند كه در دوران مولوی زبان مردم كوچه و بازار قونیه هم زبان فارسی بوده است.
آفتاب آمد دلیل آفتاب
گر دلیلت باید از وی روی متاب
از وی ار سایه نشانی می دهد
شمس هر دم نور جانی می دهد
بهاء الدین ولد پسر مولانا هم پارسی و پارسی گوی بوده است، و به تآسی از پدر بر ادبیات و زبان فارسی انگشت تاكید نهاده و گفته است،
بگذر از گفت تركی و رومی
كه از این اصطلاح محرومی
گوی از پارسی و از تازی
كه در این هر دو خوش همی تازی
و،
فارسی گو كه جمله دریابند
گرچه زین غافل اند و در خوابند
مولوی در بلخ خوارزم شاهیان، یعنی خراسان ایران دیده به جهان گشود. وی در زمان تصنیف آثاری مثل مثنوی به قونیه و دیار روم مهاجرت كرده است. با آنكه آثار مولوی برای عموم جهانیان است، اما سهم حداكثری ایرانی ها و زبان و ادبیات فارسی از مولوی زبانزد خاص و عام و اظهرمن الشمس است. شصت تا هفتاد هزار بیت او فارسی است و خطبه ها و نامه ها و تقریرات و تعالیم او به شاگردانش كه آنها آنرا ثبت كرده اند اكثراً به فارسی و ایرانی بوده است. تنها حدود هزار بیت عربی و كمتر از پنجاه بیت به زبان های یونانی و تركی شعر گفته است.
هركسی از ظن خود شد یار من
از درون من نجست اسرار من
سر من از ناله من دور نیست
لیك چشم و گوش را آن نور نیست
مولوی علاوه بر ایران، البته در افغانستان، تاجیكستان و تركیه هم زندگی كرده است، و آرامگاه وی در قونیه است، اما مهاجرت مولوی و محل دفن او، نمی تواند مجوزی برای تحریف و تغییر موطن اصلی او تلقی گردد. شخصیت مولوی فراملی و بین المللی است. و نفوذ او فراتر از مرزهای ملی و تقسیمات قومی است. بله علاوه بر ایرانی ها، تاجیك ها، ترك ها، یونانی ها، پشتون ها، مسلمانان آسیای مركزی و آسیای جنوب شرقی هم در خلال هفت قرن گذشته به شدت از میراث معنوی مولوی تأثیر گرفته اند. و اشعار او به صورت گسترده ای به خیلی از زبان های جهان ترجمه شده است، اما مولوی ایرانی و زبان او فارسی است.
پارسی گو گرچه تازی خوشتر است
عشق را خود صد زبان دیگر است
بوی آن دلبر چو پران می شود
آن زبانها جمله حیران می شود
قرائت ایرانی و اسلامی ما از مولانا، با مولانای ترك ها، لزوماً یكی نیست. امهات این مهم را من در كتاب "وفاق عشق، شرح عرفان و تصوف" و "صورت و سیرت" از نگاه مولانا آورده ام. آنچه بعضی از مولوی و آثار او مراد می كنند، صرفاً تصوف، و بعضاً صوفی گری های صوری و عرفان های بدلی است. فهم زیادی نمیخواهد كه ما بفهمیم مكتب مولوی و دفاتر و حكایت های مثنوی سرشار از شناخت شناسی و خدا و قرآن و پیامبر(ص) و علی(ع) است. درس دینداری و اخلاق و عدالت و انسانیت، همچون اصلی ترین دغدغه های مولوی بوده است.
مصطفی را وعده كرد الطاف حق
گر بمیری تو نمیرد این سبق
من كتاب و معجزه ت را رافعم
بیش و كم كن را ز قرآن مانعم
و،
راز بگشا ای علی مرتضی
ای پس سو القضا حسن القضا
یا تو واگو آنچ عقلت یافتست
یا بگویم آنچ برمن تافتست
حضور مولوی در ادبیات و فرهنگ تركی، به علت این است كه به تركیه مهاجرت كرده، و آرامگاه وی در قونیه است. تركیه همچنان می كوشد از مولانا و نام و یاد بلند آوازه این شاعر و عارف ایرانی برای خود نما و نمایه بین المللی جستجو نماید. حتی قونیه را به یكی از توریستی ترین شهرهای خود تبدیل نموده، و علاوه بر سماع عارفانه و بزم عاشقانه، محافل دیگری كه هیچ ربطی به عرفان و تصوف مولانا ندارد را به نام او ترتیب می دهد. كما اینكه سرمایه گذاران تركیه ای فیلم مولانا و شمس و دست اندركاران آن، نباید به بهانه تعریف و تمجید از مولوی، او را تحریف و تخریب كنند.
ای بسا هندو و ترك همزبان
ای بسا دو ترك چون بیگانگان
پس زبان محرمی خود دیگرست
همدلی از همزبانی بهترست
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب