در نشستی در عطر و تن
علیرضا خمسه: هنرمندان تشنه كار هستند، تلاش برای توسعه زبان فارسی
به گزارش عطر و تن علیرضا خمسه كه برای تور جهانی نمایش «بگومگو» خارج از ایران به سر می برد و الان برای مدتی كوتاه و بازی در فیلمی سینمایی به كشور بازگشته با تاكید بر اینكه ˮ هنرمندان تشنه كار هستند اما گذران زندگی از این طریق به خصوص تئاتر جواب گویشان نیستˮ اظهار داشت: پیشنهادهایی در سینما، تئاتر و تلویزیون به من می شود اما قوت و سلامت گذشته وجود ندارد. شاید از این به بعد ترجیح دهم اگر كسی پیشنهادی هم به من داد آنرا جدی نگیرم.
علیرضا خمسه كارگردان، نویسنده و بازیگر سینما تئاتر و تلویزیون بهمن ماه ۱۳۳۱ در محله پامنار تهران به دنیا آمد و از دوره نوجوانی وارد این حرفه شد و فعالیت جدی وی در سینما پس از بازگشتش از فرانسه با فیلم «مرگ یزدگرد» بهرام بیضایی شروع شد. او قبل از این هم در گروه تئاتری «پیاده» اجرای روی صحنه را تجربه كرده بود. او سپس همزمان با دیگر فعالیتهای خود وارد تلویزیون هم شد.
خمسه كه بیشتر بعنوان بازیگری در ژانر كمدی و سینمایی كودك و نوجوان شناخته می شود و در سابقه كاری خود نقش آفرینی در بیشتر از ۳۰ فیلم سینمایی و ۶۰ تله فیلم، سریال و برنامه تلویزیونی و چندین تئاتر را دارد، حالا درحال اجرای یك تور جهانی تئاتری است و برای روی صحنه بردن آن به كشورهای گوناگونی سفر كرده و البته قصد اجرای آن در ایران را هم دارد.
او هم اكنون برای پیشنهادی كه برای بازی در یك فیلم سینمایی شده بود مجبور شد به تهران برگردد و همین اتفاق بهانه ای شد تا ایسنا با او به گفتگو بنشیند.
این هنرمند در نشستی در ایسنا از تولدش در پامنار تهران، خاطرات كودكی، نحوه آشنایی با تئاتر و سینما، تحصیل در دانشگاه ملی(شهید بهشتی كنونی)، ادامه تحصیل در پاریس، كار با بهرام بیضایی، كیانوش عیاری، یدالله صمدی و... تا حال این روزهای هنر كشور، یك سیر تاریخی را در سینما، تئاتر و تلویزیون بررسی كرد كه در بخشی دیگر به تفصیل آن گفتگو منتشر خواهد شد.
در این گزارش بخشی از صحبتهای علیرضا خمسه كه به فعالیتهای این روزهای او اشاره می كند، آورده شده كه در ادامه می خوانید:
علیرضا خمسه بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون كه برای تور جهانی نمایش «بگومگو» مدتی خارج از ایران سپری می كند و الان برای مدتی كوتاه و حضور در یك پروژه سینمایی به ایران آمده بازگشته است، در گفت وگویی با ایسنا بیان كرد: مدتی قبل یك تهیه كننده با من تماس گرفت و پیشنهاد بازی در یك فیلم سینمایی را به من داد. سناریو را خواندم و سپس توافق كردیم در آن اثر بازی كنم. بنابر این آنها بلیت برگشت من به ایران را تهیه كردند و دو هفته است كه اینجا هستم اما هیچ خبری از آنها نیست. حتی یك تماس هم نگرفته اند تا حداقل بگویند پروژه منتفی شده است. این اتفاقات پیش آمده برای من كاملاً جدید است. من به خاطر آنها و دعوت خودشان به ایران آمدم و قرار بود برای فیلمبرداری این اثر به همدان بروم. بلیت برگشتم هم اوایل مرداد است و باید برگردم اما تا امروز هیچ پیامی از جانب آنها دریافت نكرده ام. قبل از این قانون و برنامه ریزی ای در سینما حاكم بود كه به نظر می آید دیگر فیلمسازان به آن بی توجه شده اند.
گله از رفتاری نامناسب
بازیگر «جیب برها به بهشت نمی روند»، «دو نفر و نصفی» و «آپارتمان شماره ۱۳» افزود: می توانم بگویم پیشنهادهای زیادی چه در سینما و چه در تئاتر و تلویزیون به من می شود اما قوت و سلامت گذشته دیگر وجود ندارد. شاید از این به بعد ترجیح دهم اگر كسی پیشنهادی هم به من داد آنرا جدی نگیرم. این نوع رفتار درست نیست و اگر هر اتفاقی افتاده باید تماس بگیرند و علت این رفتارشان را بگویند. من حتی خودم با آنها تماس گرفته و پیام داده ام ولی باز هم پاسخی دریافت نكردم. فعلا سكوت كردم تا ببینم چه پیش خواهد آمد.
این هنرمند درباره اینكه پس از این همه سال فعالیت در شاخه های مختلف و كسب تجربیات بسیار آیا نمی خواد اثر جدیدی كارگردانی یا نویسندگی كند، توضیح داد: كارگردانی در ایران كار سختی است و معمولاً كسانی به سمت آن می روند كه یا مغزشان درست كار می كند (می خندد) یا شرایط تولیدشان آنقدر اطمینان بخش است و به آن اعتماد دارند كه وارد این ریسك و خطر شوند. شما فكر كنید من بعنوان بازیگر این قدر درگیر و عصبی می شوم حالا تصور كنید اگر كارگردان بودم چه چیزهایی به آن اضافه می شد. البته من در تئاتر و تلویزیون كارگردانی چند اثر را برعهده گرفتم اما از بس خون دل خوردم سبب بیماری های جسمی در من شد. در اواخر دهه ۷۰ سریالی را برای شبكه دو ساختم كه بازیگران مطرحی مانند حمیده خیرآبادی و رضا ژیان در آن نقش آفرینی كردند و از بس همه اذیت شده بودند كه به من می گفتند ما تنها به خاطر تو آمدیم و در این پروژه بازی كردیم. آنجا بود كه فهمیدم كسی باید كارگردانی كند كه عقلش بیشتر، دنده هایش محكم و پوستش كلفت باشد. این در شرایطی است كه در آمریكا كارگردان تنها یك وظیفه بر عهده دارد و آن هم خلق و دكوپاژ است و مثلا دستمزد بازیگر ارتباطی به او ندارد.
وی اضافه كرد: همان اتفاق سبب شد كه از اواخر دهه هفتاد دیگر كارگردانی را ترك كنم اما همچنان وسوسه آن چه در كارگردانی و چه نویسندگی همیشه با من است. مجموعه ای داشتیم به نام «جمعه تعطیل نیست» كه درواقع یك نمایش زنده بود. من در آن نویسنده، بازیگر و كارگردان بودم و چندین برنامه دیگر هم برای بچه ها انجام دادم «مثل بشین، پاشو، بخند» اما برای حاشیه های تولید گرفتار عذاب می شدم. ازاین رو به تدریج به سمتی رفتم كه دردسر كمتری برایم وجود داشته باشد. اما هنوز هم طرح ها و بحث های زیادی برای نویسندگی و كارگردانی دارم كه متاسفانه شرایط اینكه كسی اعتمادی به من بدهد و بگوید آنها را بنویس و بعد تولید خواهند شد، وجود ندارد.
خمسه در پاسخ به اینكه آیا پیشنهاداتی هم برای بازی یا ساخت اثری در خارج از ایران دارد، بیان كرد: وقتی شما پایتان را از كشور بیرون می گذارید همه شبكه هایی كه مقابل كشورمان هستند دوست دارند به آنها به پیوندید اما ما در شرایطی نیستیم كه به آنها حتی اجازه گفتگو بدهیم چونكه می دانیم و گرفتار مشكل خواهیم شد. به صورت مثال وقتی من تئاتری بازی می كنم از شبكه هایی مختلف خارجی می خواهند با هم گفتگو داشته باشیم كه من هیچگاه آنرا نمیپذیرم.
فعالیت در تئاتر جوابگوی امرار معاش هنرمندان نیست
این بازیگر سینما و تئاتر با اشاره به اینكه "هزینه های زندگی بسیار زیاد است و تنها فعالیت در تئاتر جوابگوی امرار معاش هنرمندان نیست" عنوان كرد: وقتی پیشنهاد كار تئاتری می شود می گویم نمی توان با دستمزد سه ماه كار تئاتر یك سال زندگی را چرخاند و شاید بنابراین دنبال كار تلویزیونی و سینمایی رفتم. همین اتفاقات به صورت كلی سبب می شود از تئاتر دور شویم. با این وجود هر وقت احساس كردم كه می توانم كاری انجام دهم آنرا پذیرفتم. مثلا حدود ۵ سال پیش آتیلا پسیانی از من خواست تا در نمایشی با نویسندگی محمد چرمشیر كه در آن رضا كیانیان هم بازی می كرد به نام «عرق خورشید، اشك ماه» بازی كنم. كمرنگی هنرمندان در این عرصه از هنر به خاطر رفع ضعف بنیه اقتصاد تئاتر كشور است. حالا بچه هایی كه در این عرصه كار می كنند اسپانسری می گیرند، بلیتهاشان را پیش فروش می كنند تا به شكلی رونقی به تئاتر گرانقیمت ببخشند. واقعیت این است كه هنرمندان تشنه كار هستند اما گذران زندگی از این طریق جواب گویشان نیست.
از تور جهانی «بگو، مگو» چه خبر؟
او در ادامه صحبت های خود به نمایش كمدی «بگو مگو» كه به كارگردانی خودش تور جهانی خویش را از آمریكا شروع كرده و متن آن برداشتی آزاد از نمایشنامه اوژن یونسكو است توضیح داد: در این نمایش كمدی من كه نقش یك زن پوش را بعهده دارم همراه با احسان كرمی تور جهانی خویش را از تاریخ دوم دسامبر (یازده آذر) با اجرا در اوكلاهومای ایالات متحده آغاز كردیم و سپس در شهرهای دیگر آمریكا اجراهایی داشتیم. حالا هم برنامه اجرای آنرا در استرالیا و سپس اروپا داریم. طراح گریم این نمایش را استاد جلال الدین معیریان و طراحی موسیقی آن به عهده استاد جهانسوز فولادی بوده است. به دنبال آن هستیم كه این نمایش در ایران هم اجرا شود. به نظر نمی رسد ایرادی به جهت زن پوش بودن من بر روی صحنه وجود داشته باشد و من دیده ام كه هنرپیشه های دیگری هم در ایران به صورت زن پوشی این كار را انجام دادند.
بازیگر «مهریه بی بی»، «چشم شیطان»، «من زمین را دوست دارم» درباره دیگر فعالیت های خود اظهار داشت: من هیچ وقت كار آموزش را رها نكردم و حتی هفته آینده در كرج وركشاپی برگزار خواهم كرد. من حتی در آمریكا هم كلاسهای آموزشی ای دارم و حاصل آن آموزش های من و همكارانم تعداد زیاد جوان است كه به تئاتر وارد شدند. این تعداد هنرپیشه تئاتر داریم اما بیشترشان بیكار هستند. همه جای دنیا تئاتر بعنوان یك پدیده فرهنگی و اجتماعی تلقی می شود كه بابت آن دولت ها سوبسید می دهند اما در ایران خودت را به خدا واگذار می كند و می گویند باید خودكفا شوید. تئاتری كه دغدغه فرهنگ سازی دارد به احتمال زیاد مخاطب چندانی ندارد و ازاین رو باید از آن حمایت شود بنابراین است كه بحث های زیادی بین هنرمندان در می گیرد و ماجرای نمایشها و فیلمهای اشرافی به میان می آید. واقعیت این است كه همه جای دنیا دولتها از تئاترهایی كه فرهنگ سازی می كند، حمایت می كنند. مثلا دولت فرانسه به هنرمندانی كه در فرانسه با زبان فرانسوی نمایش اجرا كنند پول می دهد.
این هنرمند با اشاره به انتشار خبری كه وزیر ارشاد گفته است ۸۸ درصد از مردم به سینما نمی روند، اظهار داشت: چرا باید چنین خبری منتشر شود؟ آیا این اتفاق خوبی است؟ دولت باید بنشیند و ببیند چه كرده كه حالا ۹۰ درصد مردم به سینما نمی روند. این ۱۰ درصدی هم كه به سینما می روند، جوانانی هستند كه تفریح دیگری ندارند و برای نیازهای فرهنگی شان نیست كه به سینما می روند. احیانا چون هوا گرم است دنبال جای خنك هستند و به سینما می روند! اینها را هم كه كم كنی و از آمار در بیاوری متوجه می شویم ۹۸ درصد از مردم به سینما نخواهند رفت! این اتفاقات نشان دهنده شرایط هولناكی در تئاتر و سینمای ماست.
قصدم گسترش فرهنگ و زبان فارسی است
علیرضا خمسه در ادامه صحبت های خود با تاكید بر اینكه "یكی از مهم ترین انگیزه ها و دغدغه های من از اجرای تئاتر در خارج از ایران گسترش فرهنگ و زبان فارسی است" اظهار داشت: مخاطبان ما در كشورهای خارجی یا فارسی زبان هستند یا یكی از اعضای خانواده مثلا همسرشان ایرانی است و داستان را برایشان تعریف می كند. من تاكیدم همیشه این بوده كه تمام اجراها باید به زبان فارسی باشد. این در شرایطی است كه بسیاری از هنرمندان وقتی برای نمایش آثار خود به كشورهای دیگر می آیند با مخاطبانشان به زبان انگلیسی صحبت می كنند ولی من حتی در استندآپ كمدی هایی كه در خارج از كشور اجرا می كنم به علت تاكیدم روی همین نكته از زبان فارسی استفاده می كنم. تماشای یك نمایش و یا یك شو به زبان فارسی به مخاطب یادآوری می كند كه زبان مادری را هیچگاه نباید فراموش كرد و این مطلب به نظر من از سوی دولتمردان باید جدی گرفته شود و حتی از آن حمایت شود.
مشروح این مصاحبه در ایام آینده منتشر می شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب