وداع با احمد سمیعی گیلانی
به گزارش عطر و تن، مراسم وداع با پیکر احمد سمیعی گیلانی از جایی که سال ها در آن به زبان فارسی خدمت کرده بود، برگزار گردید.
به گزارش عطر و تن به نقل از ایسنا، مراسم خاکسپاری پیکر احمد سمیعی گیلانی، مترجم، ویراستار و مدیر گروه ادبیات معاصر فرهنگستان زبان و ادب فارسی، بامداد امروز (شنبه، پنجم فروردین ماه) در محل فرهنگستان برگزار شد.
محمدعلی موحد، محمدرضا شفیعی کدکنی، سیدعلی آل داوود، موسی اسوار، محمود عابدی، حسین معصومی همدانی، غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدرضا نصیری، سیروس علی نژاد، کامیار عابدی، فرهاد طاهری، سعید رفیعی، امید طبیب زاده، جعفر شجاع کیهانی، اکبر ایرانی، مهشید نونهالی، آبتین گلکار، مهدی فیروزان، علی اصغر محمدخانی، مسعود جعفری جزی، الوند بهاری، مجتبی حسینی، غلامرضا امیرخانی و علی اکبر میرجعفری از حاضران در این مراسم بودند.
جعفر شجاع کیهانی، معاون گروه ادبیات معاصر فرهنگستان زبان و ادب فارسی که اجرای این مراسم را برعهده داشت در سخنانی اظهار نمود: سرو بلند زبان و ادب فارسی، آن صاحب قلم نثر فاخر، شیرین و گوار و آن که به تردستی در تمامی فنون ادبی از متون کهن ادب فارسی و ترجمه های خوش خوان از ادبیات فرانسه تا دغدغه های اجتماعی و فرهنگی ادبیات معاصر، قلمی توانا، محققانه و روش مند داشت، از میان رفت. استادی به معنای دقیق استاد، بی ادعا، عاشق دانستن، خواندن و تامل، از میان ما رفت. سخن خلاصه که استاد سمیعی از دست رفت.
سپس غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سخنانی اظهار داشت: امروز برای فرهنگستان روز سخت و تلخی است. خبر درگذشت استاد سمیعی در روزهای نوروز خبر دردناکی بود. استاد سمیعی یکی از استوانه های زبان و ادب فارسی در دوران معاصر بود که با عمر پربرکت خود تمامی قرن گذشته را طی کرده بود. او از ارکان فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود و به وجود او افتخار می کردیم و سایه او را مانند سایه پدر مغتنم می شمردیم.
او سپس بیان نمود: استاد سمیعی هم استاد بود، هم حکم پدر را داشت، هم همکار عزیز بنده بود و هم عضو پیوسته فرهنگستان و مدیرگروه ادبیات معاصر بود. او نزدیک به سه دهه سردبیر مجله «نامه» فرهنگستان بود. از ابتدا در فرهنگستان بود و مانند ستونی بر استقامت این بنا می افزود.
حداد عادل ضمن اشاره به آشنایی ۵۲ ساله اش با سمیعی گیلانی از انتشارات فرانکلین تا تدوین کتاب های درسی و فرهنگستان زبان و ادب فارسی، بیان نمود: استاد سمیعی که به خاندانی اصیلی تعلق داشت، پس از طی دوران دبیرستان، در امتحان ورودی دانشکده فنی تهران با رتبه اول پذیرفته شد اما با عنایت به عشقی که به زبان فارسی داشت، به سمت دانشکده ادبیات کشیده شد که تصمیم درستی گرفته بود. از خصوصیات او احاطه همزمان به ادبیات فارسی و ادبیات فرانسه بود. در ادبیات فارسی هم بر ادبیات کهن تسلط داشت و هم ادبیات معاصر. او شخصیت جامعی داشت که جامعیتش به او اعتدال بخشیده بود و می توانست به درستی و عالمانه، سنت را به نوآوری پیوند بزند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در ادامه بیان نمود: از خصوصیات سمیعی، نثر فارسی دلپذیر او بود؛ نثری نرم و شیرین، درست و فصیح، خالی از حشو و زواید، دقیق و بهره مند از گنجینه هزارساله واژگانی زبان فارسی و توانایی این زبان و بهره مند از ادبیات فرانسه. استاد سمیعی مانند دانشوران عصر خود با زبان عربی آشنایی داشت.
او اشاره کرد: این خصوصیات از این مرد بزرگ، شخصیتی ساخته بود که با پرکاری آثار بسیارسودمندی از خود به جا گذاشت و خدمات شایسته ای انجام داد. این صاحب قلم آگاه به ادبیات جهان و ادبیات فارسی، ذوق و استعداد ادبی و اعتدالش سبب شد تا با عنوان پدر ویراستاری در دوران معاصر شناخته شود. سمیعی همه توانایی ادبی خویش را در ریشه دار، نهادینه و علمی کردن و ترویج ویراستاری در ایران به کار گرفت و اسوه و الگوی ویراستاری شناخته شد.
حداد عادل ضمن اشاره به تأسیس بنیاد دایره المعارف اسلامی، اظهار داشت: از استاد سمیعی خواسته شد شیوه نامه ای برای دانشنامه جهان اسلام تألیف کنند و ایشان کریمانه پذیرفتند و سنگ این بنا را نهادند بگونه ای که شیوه نامه ایشان سرمشق شیوه نامه های دیگر شد. هر جا از ایشان یاری خواستند، کریمانه کمک می کردند. استاد سمیعی بسیار پرکار بود و وجود نازک او یکپارچه غیرت بود.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ضمن اشاره به ترجمه های سمیعی اظهار نمود: کتاب های سودمند را ترجمه می کرد. این طور نبود مترجم حرفه ای باشد که هر چه به دستش برسد ترجمه کند. او قدر و قیمت قلم را می دانست. استاد سمیعی دلش برای ایران می تپید. اگر در سال هایی مسیر سیاسی هم در پیش گرفته بود باز برای ایران بود و پس از آن که دریافت این رویکر او را به آرمان خودش که سربلندی ایران بود نمی رساند، قله و هدف را گم نکرد و در همان راه گام برمی داشت. ترجمه های وی مایه سرگرمی نیست. استاد سمیعی در کنار اهل ادب بودن، اهل فکر بود. در رابطه با مفاهیم پرارزش فرهنگ و جامعه و آزادی و مردم سالاری و معنای اجتماعی ادبیات صاحب نظر بود. هم قلمش سودمند بود و هم محتوایی که به قلمش می آمد.
حدادعادل در انتها صحبت هایش با گله از مسؤلان اظهار داشت: استاد سمیعی دکتری نداشت، کارشناسی از دانشکده ادبیات داشت و کارشناسی زبان شناسی اما او کسی بود که باید ده ها استاد ادبیات می آمدند خدمت ایشان زانو می زدند و از محضرش استفاده می کردند اما وقتی فرهنگستان تاسیس شد، شادروان حبیبی از سمیعی درخواست نمود سردبیری نامه فرهنگستان را بپذیرد. او هم به عالم مطبوعات آشنا بود و تجربه های دهه ۲۰ و ۳۰ را گذرانده بود و می دانست مجله ادبی چه خصوصیتی باید داشته باشد، پذیرفت. اما مشکل بنده این بود که وزارت علوم اصرار داشت سردبیر باید دکتری داشته باشد. هرچه در معرفی استاد دلیل و برهان می آوردم، مسموع واقع نمی شد، آخرسر از طریق غیرمتعارف به مقصود رسیدیم اما قوانین و مقررات اجازه نمی داد. می خواهم بگویم این اندازه تقید به ظاهر و ضوابط شکلی قوانین غلط است که به استاد بزرگواری مانند استاد سمیعی به سبب اینکه دکتری ندارد، اجازه ندهیم سردبیر نامه فرهنگستان باشد. باید تجدید نظر نماییم. ضوابط هرچه هست باید حقیقت ها فراموش نشود.
او اضافه کرد: می خواهم بگویم بدون داشتن دکتری میتوان استاد شد چنان که استاد سمیعی استاد استادان شد. او پیش از زمین خوردن مرتب و منظم در ۱۰۲ سالگی در سرکار حاضر می شود و برای همه ما الگوی وظیفه شناسی و پرکاری بود. اگر پیکر ایشان با ما نخواهد بود، روح و اندیشه و فرهنگ و معرفت و ایران دوستی و شخصیت اخلاقی والا باقی خواهد بود و بقای استاد سمیعی به بقای فرهنگ و اندیشه است.
در ادامه مراسم محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در سخنانی اظهار داشت: ایشان در موقعیت بسیار ممتازی قرار داشت و استاد خیلی از اندیشمندان و بزرگان حوزه ادبیات فارسی بود. شخصیت بزرگی مانند استاد سمیعی برای همه ما بعنوان پشتیبان در حوزه هویت ایرانی و پاسداشت زبان فارسی محسوب می شد. بعضی از شخصیت ها آثار وجودی شان بسیار بالاست و همین که حضور دارند و نفس می کشند، خیلی از گره ها و مشکلات را حل می کنند. استاد سمیعی چنین جایگاه ممتاز و بی بدیلی در حوزه زبان و ادب فارسی داشتند.
او اضافه کرد: باید خدا را شاکر باشیم که به این استاد عزیز ما عمری طولانی و پربرکت عنایت کرد، او بیشتر از یک قرن درخشید. امکان دارد بسیاری کسان عمر طولانی داشته باشند اما به سبب مشکلات و مسائل جسمانی اوقات پایانی عمرشان، از ثمره لازم برخوردار نباشند، این بزرگمرد تا واپسین روزهای حیاتش می درخشید و محل رجوع بود و مشغول صیانت از زبان و ادب فارسی بود. ویراستاری نوین مدیون زحمات ایشان است. جای ایشان خالی است و بزودی پر نخواهد شد. امیدواریم شاگردان و تربیت یافتگان مکتب سمیعی بزرگ بتوانند خلاء وجودی این شخصیت بی نظیر را برای جامعه علمی و دوستداران زبان فارسی پر کنند.
حسین معصومی همدانی هم در این مراسم در سخنانی اظهار داشت: بزرگان که می روند این احساس عمومی وجود دارد که جایشان پر نخواهد شد و شواهد هم گواهی می دهد این احساس نابجا نیست. اما چه کسی باید به فکر این مورد باشد؟ گمان نمی کنم با گله این مشکل حل شود. نظام آموزشی عنان گسیخته به سمتی می رود که پیدایش چنین آدم هایی را حدودا ناممکن می کند.
او ضمن اشاره به همکاری ۵۰ ساله اش با سمیعی گیلانی که به نیمه دوم عمر او بازمی گشت، اظهار داشت: نیمه دوم هم به لحاظ زمانی جدا می شد و هم به لحاظ نوع فعالیتی که ایشان داشت. آقای سمیعی سالهای زیادی از زندگی اش را به فعالیت سیاسی گذراند. زمانی که با او آشنا شدم آن دوران به سر آمده بود. اما می شود گفت صفتی از آن دوران در او مانده بود و آن احساس مکلف بودن است، احساس اینکه تکلیفی بر دوشش گذاشته شده که باید به نحو احسن انجام دهد. به همین دلیل، در تمام مدتی که او را می شناختیم چند کار بیشتر نمی کرد؛ خواندن و نوشتن، آموختن و آموزاندن. حتی می شود گفت در نیمه اول زندگی اش، چند سالی که از بد حادثه در زندان بود در آن دوران به آموختن و کار علمی مشغول بود. ترجمه «سالامبو» را در زندان انجام داد.
معصومی همدانی خاطرنشان کرد: نوشته های نیمه اول زندگی او را در دست نداریم و شایسته است نوشته هایی که در رابطه با مسائل سیاسی نوشته است گردآوری شود چونکه این ها هم به شناخت روزگار او و شناخت شخص ایشان کمک می نماید.
این نویسنده و پژوهشگر در ادامه در رابطه با فعالیتهای احمد سمیعی گیلانی توضیح داد و از این اظهار داشت که او ویرایش متون تألیفی را در ایران شروع کرد، چیزی که ضرورتش بعدها احساس شد.
او اضافه کرد: سمیعی گیلانی در نوشتن سلیقه خودش را داشت و نثرش کمی از نثر معیار در جهت بلاغت فاصله می گرفت و در عین حال کسی را نمی رماند حتی خواننده هایی که مبانی لازم را برای خواندن چنین نوشته ای نداشتند. به خصوص اینکه مختصرنویس بود. اما خوانده را رم نمی داد بلکه علاقه مند می شد تا خودش را بهتر کند تا همتراز چنین نثری شود. نثر او تقلیدناپذیر است و کسی به این شیوه روی نیاورده است. در زمینه ترجمه چیزی که او را از مترجمان دیگر متمایز می کند روی آوردن به متون کلاسیک بود.
معصومی همدانی در انتها با تاکید بر اینکه جانشین ناپذیر بودن سمیعی گیلانی و امثال او موضوعی جدی در فرهنگ است، اظهار داشت: نظام آموزشی ما بخصوص در زمینه علوم انسانی دارد به بیراهه می رود و اگر فکری نکنیم، نگرانی ما برای پر نشدن جای بزرگان محقق می شود. از دست دادن بزرگان و پرنشدن جای خالی آنها در فرهنگ شکافی بوجود می آورد.
در ادامه جعفر شجاع کیهانی شعری از بهاء الدین خرمشاهی را که در بزرگداشت استاد سمیعی در سال ۱۳۹۴ سروده بود برای حاضران خواند.
مهشید نونهالی، مترجم هم پیام گلی امامی رئیس انجمن صنفی ویراستاران را خواند.
در آخر هم محمدرضا ترکی شعری را که پس از شنیدن خبر درگذشت سمیعی سروده بود، خواند.
پیکر سمیعی گیلانی ششم فروردین در زادگاهش رشت به خاک سپرده خواهد خواهد شد.
پی نوشت: این گزارش بروزرسانی شده است.
منبع: atrotan.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب