نگاه ابراهیم زاهدی مطلق به یك كتاب
بچه های خدا این گونه زندگی می كنند
ابراهیم زاهدی مطلق در یادداشتی از كتاب «فاتح دل ها و دژها» نوشته محمدجواد مرادی نیا نوشته است.
این نویسنده در یادداشت خود با عنوان «بچه های خدا این گونه زندگی می کنند» که آنرا در اختیار ایسنا قرار داده نوشته است: «کتاب را که نگاه می کنی، ظاهرش به دانش آموزان زرنگی می ماند که نه عینکِ شان مدِ روز است و نه شلوارِشان چندان خوش دوخت. با این همه، دنیایی از فهم و شعور و معادله چندمجهولی در مغزشان انباشته است و ذهن شان پر از فرمول هایی برای حل همه آن هاست. با لبخندی عمیق بسادگی اطرافیان شان نگاه می کنند.
کتاب «فاتح دل ها و دژها» (زندگی نامه مستند سردار شهید محمدحسین ساعدی) نوشته برادر عزیزم جناب دکتر محمدجواد مرادی نیا، به رغم ظاهر ساده اش، چنین خصیصه ای دارد و تا نخوانیم در اندرونش ندانیم چه غوغایی است.
او کتابش را به جز مقدمه، در سه بخش اصلی تنظیم کرده است: بخش یک تولد تا شروع جنگ که شامل اتفاقات سال های ۱۳۳۵ – ۱۳۵۹ می شود. بخش دو شروع جنگ تا شهادت که شرح کامل زندگی این جوان رعنا و فرمانده گردان روح الله شهر خمین است و وقایع سال های ۱۳۵۹ – ۱۳۶۲. در بخش سوم پیوست هاست که تصاویری از شهید محمدحسین ساعدی در جبهه ها و منابع تامین کننده محتوای کتاب و لیست اعلام را شامل می شود.
«فاتح دل ها و دژها» با مقدمه ای به راستی ساده و کوتاه و گویا شروع می شود؛ نویسنده که در دوران جنگ، خود از نیروهای این فرمانده شهید بوده است، با ارادتی خاص و مستند، شخصیت شهید را معرفی می کند «گفته بود خجالت می کشد؛ از روی مادران، از پدران و از آنها که جوان شان را در جنگ از دست داده اند، آنها که نیروهای او بودند و تحت امرش در نبردها شرکت کرده و جان بر سر پیمان گذاشته بودند.» سپس می خوانیم که شهید بنا بر این ساده که دوستانش رفته اند و او چرا هنوز در میانه آتش و دود نفس می کشد، آرزوی شهادت داشت. با همین چند کلمه ساده، نویسنده به ما می گوید جبهه های جنگ پر از شعار نبود، شعور و عشق به نیروهایی که در شب های عملیات بی گفت و گو جان به کف گرفته بودند، نشان از تربیتی انسانی داشت. همین دلیلهای برای مخاطب تلمیحی زیبا از عاشوراست و سخنی از علمدار کربلا بعد از آن که یاران سیدالشهدا یکی بعد از دیگری شهید شده بودند، و او اجازه میدان رفتن می خواهد و می گوید: برادر! سینه ام تنگ است. از دنیا سیر شده ام.
نویسنده در مقدمه هفت صفحه ای اش یک دفعه تمام کتاب و شهید ساعدی را به قلب مخاطب نازل می کند؛ تا بعدها و در فرصتی مفصل و مبسوط او را یک دفعه در حین کار کشاورزی و بنّایی و بار دیگر در معرکه جنگ در زیر ذره بین بگذارد. این گونه چهره واقعی جوانی را ملاحظه می نماییم که زن و فرزندانش را بار اول به خاطر تامین معاش خانواده و بار دیگر به خاطر تامین امنیت مردم تنها می گذارد و شهر و دیارش را رها می کند به میدان می رود. مخاطب متوجه می شود با زندگی مردی از تبار کشاورزان و کارگران ساده ای سر و کار دارد که تربیت شده سفره ای پر از نان حلال و پدر و مادری مومن و مسجد و منبر هستند و دارایی بزرگ شان همان سفره حلال و سادگی و فداکاری است که از جانب اهالی روستا، برای شان لقب گرانبهای «بچه های خدا» را به ارمغان آورده است.
از صفحه ۱۷ تا ۳۴ بخش اول کتاب است که با روستایی به نام خلیل آباد از توابع خمین آشنا می شویم و مردمی سخت کوش اما بی توقع. مرادی نیا در این بخش دست مخاطبش را می گیرد و با خانواده ای روبه رویش می کند که در میان اهالی روستا معروفند به «بچه های خدا». بنظر می رسد لازم نباشد توضیح دهیم چرا چنین لقبی به خانواده ساعدی داده شده است؟ اما نویسنده کتاب کمی در این زمینه توضیح می دهد. زیاده روی نمی کند تا شعار نداده باشد؛ فقط در حد معرفی شخصیتش صحبت می کند. (شاید این گونه معرفی شخصیت، از جنس تکنیک های داستان نویسان باشد که مرادی نیا از آن بهره برده است)
ساعدی یکی از همین فرزندان خداست که قبل از انقلاب در سن نوجوانی و شاید ۱۶سالگی به تهران می آید و در کارهای ساختمانی مثل گچ کاری کار می کند. (او ظاهرا از نسل بنّاهایی است که در جنگ ما درخشیده اند. نمونه هایی چون شهید قاسم سلیمانی، شهید برونسی و... که جا دارد به این شغل گونه ای دیگر نگریسته و تحقیق شود) در ۱۷سالگی به شهرش برمی گردد تا ازدواج کند و... نویسنده کتاب این بخش را بسیار موجز و در حد ضرورت می نویسد، چونکه به خوبی واقف است زندگی این جوانان از روزی جهش می کند و گفتنی و خواندنی می شود که وارد کوره جنگ می شوند. او بی خود به ذکر و توضیح موارد باورناپذیری چون «او از کودکی با رژیم شاه مخالف بود» و یا «او از همان بدو تولد می دانست که جلادان منحوس پهلوی چه بلایی به سر مردم آورده اند» را به کتاب نبسته است. خواننده در کتاب «فاتح دل ها و دژها» با انسانی شریف، فداکار اما عادی مثل اغلب جوانان تربیت شده مکتب جنگ و انقلاب آشنا می شود که البته ریشه های مذهبی اش او را از مهلکه های هولناک دوران پهلوی حفظ نموده بود.
نویسنده اصلا به دنبال رنگ آمیزی کتابش به ادبیات و شعر نیست. ساده می نویسد و به راستی همان گونه که در بخش دیگری از مقدمه اش اشاره کرده، می خواهد فرمانده اش را معرفی نماید. ما در این کتاب با یک زندگی نامه کاملا کلاسیک روبه رو هستیم. از فصل بندی ها و نحوه ارائه مطالب تا ارائه تصایر و ذکر منبع همگی حکایت از نگارش یک کتاب توسط یک محقق کلاسیک و دانشگاهی است. او اراده کرده است چهره واقعی جوانانی را نشان دهد که باورِ رفتار و کردارشان امروزه سخت است! به قول بیهقی: «راستِ به دروغ مانند» است. نگاه نویسنده به زندگی فرمانده شهیدش از جنس باری به هر جهت کتابی بنویسیم و بگذریم نیست. در آخر همان مقدمه به ظرفیت های زندگی شهید ساعدی برای ساخت فیلم و سریال اشاره می کند. بنظر می رسد این اشاره، دعوتی حرفه ای از فیلمسازانی است که گرفتار تنگی سوژه و به همین علت گرفتار فقدان انگیزه اند. دعوت برای ساخت فیلم از زندگی فرمانده گردان روح الله شهر خمین.
صفحات ۳۴ تا اختتام کتاب به زندگی در جبهه ها می گذرد. این بخش بعد از روایت ورود ساعدی به سپاه، از عملیات طریق القدس در آذرماه ۶۰ و بستان و تنگه چزابه و آزادسازی ۶۵۰ کیلومتر مربع در این عملیات آغاز می شود و با فتح المبین و سایر عملیات های مهم ادامه می یابد. حماسه هایی که به نحوی به زندگی شهید پیوند خورده و در آنها موثر بوده است. نویسنده کتاب در حین گزارش نبردها بر خودش فرض می داند چهره جنگیِ فرماندهِ شهید خودش را ارائه کند؛ چهره ای که مردانگی و صلابتی روستایی بر آن حاکم است. مرادی نیا در ادامه به حاشیه ها نمی رود. نقش یک گزارشگر دقیق و متعهد را بازی می کند که تصمیم دارد از لابه لای خاطرات خود و سایر همرزمان و نیروهای این فرمانده، صورت واقعی گردان روح الله و اراده مردم خمین برای حضور در جبهه ها را ترسیم کند. الحق او موفق است، چونکه به مستندات ارائه شده از طرف اطرافیانش وفادار است و کتاب پر است از سندهایی شفاهی یا در رابطه با کتابی تحقیقی در باره هر عملیات که از آن صحبتی به میان می آید. (در این بخش می شود به ناشر کتاب نقدی را وارد دانست؛ نشر شهید کاظمی که در انتشار کتاب های دفاع مقدسی دست پری دارد، گرفتار شتابزدگی شده و فراموش کرده است کتاب برای خوانش بهتر، نیازمند ویراستاری است. عبارت های داخل پرانتزی که در تمام صفحات کتاب دیده می شود و نویسنده مستنداتش را به منبع آن یا گفت وگوها و مصاحبه هایی ارجاع می دهد، باید به صورت پانوشت یا هر شکل دیگری ارائه می شد تا این گونه نباشد که شبیه یادداشت های خام یک محقق نمود یابد. لازم است در چاپ های بعدی این نقیصه از کار برطرف شود تا حرمت زحماتی که برای انتشار کتاب کشیده شده هدر نرود.)
«فاتح دل ها و دژها» در صفحات پایانی بعد از ذکر عملیات ها، شهید ساعدی را از منظر دوستان و همرزمانش معرفی می کند. آن جا که به صورت مستقیم در کلمات اطرافیان، بار دیگر نقشی از شهید ارائه می شود. و سپس با دست نوشته ها و عکسهایی از شهید، کتاب تمام می شود.»
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب